Μάχη για τον Αώο πέρα από τα σύνορα

Φωτορεπορτάζ από το 2ο  κάμπινγκ ενάντια στην εκτροπή του ποταμού στη Βωβούσα

του Γιώργου Παπαχριστοδούλου

Η μάχη για να μην εκτραπεί ο Αώος προς τα Γιάννενα ενώνει Ελλάδα και Αλβανία, τη Βωβούσα, την Κόνιτσα, την Πρεμετή, το Τεπελένι, τόπους τους οποίους διατρέχει ελεύθερος ο ποταμός για χιλιάδες χρόνια, ξεπερνώντας τα σύνορα των κρατών, τα σύνορα που δημιουργήθηκαν για να χωρίζουν.

Δεν αποτελεί μία απλή περιβαλλοντική μάχη: σχετίζεται άμεσα με την παγκόσμια και τοπική αντίσταση των πολιτών ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού και των δημόσιων συλλογικών αγαθών.

Πρόκειται για δύο ξεκάθαρα μηνύματα τα οποία έστειλε με τις πολύπλευρες δραστηριότητες του το 2ο ελεύθερο κάμπινγκ ενάντια στην εκτροπή του Αώου το οποίο διοργάνωσε, για δεύτερη συνεχή χρονιά, στη Βωβούσα, από την Πέμπτη, 7 ως την Κυριακή, 10 Αυγούστου, η Κίνηση Πολιτών για την προστασία του Αώου (ProtectAoos).

ΚΟΙΝΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ

Δήμαρχος Πρεμετής

Στη φετινή συνάντηση το παρών έδωσαν περιβαλλοντικές οργανώσεις από την Αλβανία την οποία διαρρέει το μεγαλύτερο τμήμα του ποταμού (190 από τα συνολικά 260 χλμ.). Στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε το πρωί του Σαββάτου, 9 Αυγούστου, στο καταφύγιο «Βάλια Κάλντα», ο δήμαρχος Πρεμετής, Gilberto Jaçe δήλωσε την κατηγορηματική αντίθεσή του στην εκτροπή του ποταμού σημειώνοντας ότι η μεταφορά νερού στα Γιάννενα για την προστασία της λίμνης Παμβώτιδας αποτελεί πρόσχημα, ενώ στην πραγματικότητα στόχος είναι η κατασκευή υδροηλεκτρικών σταθμών για την αύξηση των κερδών των εταιρειών μέσα από την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων (κάτι το οποίο συμβαίνει και στην Αλβανία). «Το μόνο που τους έχει μείνει είναι να κλέψουν το νερό. Δεν είναι μία κυβέρνηση που θέλει το καλό των πολιτών, αλλά μία ιδιωτική εταιρεία που θέλει να βγάλει λεφτά και με τον τρόπο της διαφθείρει την κεντρική και την τοπική κυβέρνηση», υποστήριξε.

Μία επιπλέον μείωση της ποσότητας νερού του ποταμού θα έχει επιπτώσεις στη χλωρίδα, την πανίδα και τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες που αναπτύσσονται κατά μήκος του Αώου (VJOSA στα αλβανικά) τόνισε από την πλευρά του ο Kleanthi Manti, μέλος του Δικτύου Περιβαλλοντικών Οργανώσεων της Αλβανίας, γνωστοποιώντας παράλληλα ότι ο ποταμός στο αλβανικό έδαφος κινδυνεύει από  τον σχεδιασμό που υπάρχει για την κατασκευή έξι υδροηλεκτρικών φραγμάτων είτε στον ρου του είτε σε παραποτάμους του. Όπως ανέφερε ο κ. Manti ο ποταμός δέχεται πιέσεις από την ρύπανση που προκαλεί η εντατική γεωργία, τη χρήση απαγορευμένων αλιευτικών μεθόδων, την εξόρυξη αδρανών υλικών, την ανεξέλεγκτη ρίψη απορριμμάτων.

Μία κατατοπιστική περιήγηση στην ιστορία και τους πολλούς πολιτισμούς που αναπτύχτηκαν κατά μήκος του ποταμού από την αρχαιότητα ως σήμερα έκανε η Γιολάντα Βασίλι, καθηγήτρια πολιτισμικής κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο Τιράνων («δεν είναι απλά ένα ποτάμι, είναι ζωή, ιστορία, πολιτισμός»), ενώ εκ μέρους του ελληνικού τμήματος της WWF η Θεοδότα Νάντσου στάθηκε ιδιαιτέρως στην παράλειψη των ελληνικών αρχών να συζητήσουν με την αλβανική κυβέρνηση κατά τη διάρκεια της κατάρτισης του σχεδίου διαχείρισης υδάτινων πόρων της Ηπείρου.

Στο πλαίσιο αυτό, ενόψει της εκδίκασης τον προσεχή Δεκέμβριο στο Συμβούλιο της Επικρατείας της προσφυγής που έχουν καταθέσει περιβαλλοντικές οργανώσεις για την ακύρωση του σχεδίου διαχείρισης ζήτησε από το δήμαρχο Πρεμετής και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις να πιέσουν την αλβανική κυβέρνηση να καταθέσει διάβημα διαμαρτυρίας προς το ελληνικό υπουργείο Περιβάλλοντος για την συγκεκριμένη παράλειψη. Τους προσκεκλημένους από την Αλβανία καλωσόρισε εκ μέρους της Κίνησης Πολιτών ο Παύλος Κοντογιάννης τονίζοντας ότι ο αγώνας για τον Αώο ενώνει τους δύο λαούς κόντρα στις φωνές του εθνικισμού.

Στη σημασία της στάσης της αλβανικής κοινωνίας για την ακύρωση της εκτροπής στάθηκε ο συντονιστής της συζήτησης Γιάννης Παπαδημητρίου (περιφερειακός σύμβουλος Ηπείρου με τον ΣΥΡΙΖΑ) καθώς «η αλβανική κυβέρνηση μπορεί εύκολα να παίξει σε ένα παιχνίδι ανταλλαγμάτων», ενώ προειδοποίησε πως η νέα φάση του διασυνοριακού προγράμματος Interreg Ελλάδα-Αλβανία ευνοεί τις εργολαβίες νερού.

Τη συμπαράστασή του στον αγώνα ενάντια στην εκτροπή εξέφρασε ο Βασίλης Τσίκαρης, νεοεκλεγείς περιφερειακός σύμβουλος Ηπείρου («Ήπειρος Ανατροπής»), ενώ πρόταση για ένα παμβαλκανικό μέτωπο αντίστασης στην ιδιωτικοποίηση του νερού και τη λεηλασία των ποταμών κατατέθηκε από μέλη της Αντιεξουσιαστικής Κίνησης.

“ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΕΡΟ Η ΠΑΜΒΩΤΙΔΑ”

Ως επιχείρημα για την εκτροπή του Αώου χρησιμοποιείται η σωτηρία της λίμνης Παμβώτιδας. Τι ευθύνεται όμως για τη ρύπανση της λίμνης, τελευταία πράξη της οποίας αποτέλεσαν οι μαζικοί θάνατοι ψαριών;

Ο Κώστας Σακκάς, πρόεδρος του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Ιωαννίνων, μιλώντας το απόγευμα της Παρασκευής, 8 Αυγούστου στην εκδήλωση με τίτλο «Ήπειρος: Νερά, ποτάμια στο στόχαστρο του κέρδους», απέναντι στη θέση ότι το νερό από τον Αώο χρειάζεται για να εμπλουτιστεί η λίμνη Παμβώτιδα σημείωσε ότι το θυρόφραγμα που κατασκευάστηκε στην περιοχή του Περάματος και τα αναχώματα αποτελούν βασικούς λόγους που σταμάτησαν οι πηγές να εμπλουτίζουν τη λίμνη με καθαρό νερό. Όπως είπε μέσα στα τελευταία 30 χρόνια η Παμβώτιδα μετατράπηκε από λίμνη πόσιμου νερού σε δεξαμενή τοξικών χωρίς εσωτερική ανανέωση νερών.

Μεταφορά (πόσιμου) νερού σχεδιάζεται εξάλλου από τις πηγές Αμαράντου της Κόνιτσας, σχεδιασμός που προωθείται από την περιφερειακή αρχή της Ηπείρου και συμπεριλήφθηκε χωρίς διαβούλευση στο σχέδιο διαχείρισης υδάτινων πόρων.

Όπως ανέφερε η Ελένη Παπαμιχαήλ, μέλος της Κίνησης Πολιτών για την προστασία του Αώου κι επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης στην Κόνιτσα, με αφορμή τους σχεδιασμούς για μεταφορές νερού, το υδάτινο δυναμικό της περιοχής έχει στοχοποιηθεί από εκείνους που προσπαθούν να μετατρέψουν το νερό από δημόσιο αγαθό σε καταναλωτικό προϊόν.

Το εργολαβικό λόμπι κρύβεται πίσω από την προσπάθεια για την εκτροπή εκτίμησε ο Κώστας Δημητρίου, πρόεδρος του Συλλόγου Προστασίας Αράχθου, καταθέτοντας ένα μικρό χρονικό των αγώνων που ακύρωσαν την κατασκευή του υδροηλεκτρικού φράγματος της ‘Μηχανικής΄ στα Τζουμέρκα, ενώ ο Κώστας Δήμου, τέως πρόεδρος της Κοινότητας Βωβούσας, αναφέρθηκε στον αγώνα που δόθηκε το 1995 από την τοπική κοινωνία  έχοντας ως αποτέλεσμα την ακύρωση του σχεδιασμού της ΔΕΗ για κατασκευή (δεύτερου) φράγματος στη Βάλια Κάλντα.  Η εκτροπή του Αώου αποτελεί εκτροπή της αντιμετώπισης των σοβαρών προβλημάτων της Παμβώτιδας τόνισε η Αμαλία Μπιτχαβά, Αναπληρώτρια Ειδική Επιστήμονας του Φορέα Διαχείρισης της λίμνης Παμβώτιδας. Παρέμβαση έκανε και ο φωτογράφος Καμίλλο Νόλλας ο οποίος κατάγεται από τη Βωβούσα και πέρυσι με τη φωτογραφική ομάδα Phasma αποτύπωσαν τη μοναδικότητα των ανθρωποτοπίων της περιοχής.

ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΔΗΜΟ ΖΑΓΟΡΙΟΥ

Τη συμπαράστασή του στον αγώνα της Κίνησης ενάντια στην εκτροπή του Αώου εξέφρασε ο νέος δήμαρχος Ζαγορίου Βασίλης Σπύρου. Αξίζει να σημειωθεί ότι για ανεξήγητους λόγους η απερχόμενη δημοτική αρχή με επικεφαλής τον Γ. Παπαναστασίου παρότι δήλωσε από την αρχή αντίθετη στην εκτροπή, δεν συνυπογράφει την δικαστική προσφυγή για την ακύρωση του έργου.

ΠΟΛΥΠΛΕΥΡΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Αντίστοιχα με το περσινό, το κάμπινγκ ενάντια στην εκτροπή του Αώου περιελάμβανε πολύπλευρες δραστηριότητες, αναδεικνύοντας στην πράξη τις δυνατότητες για μία άλλη πρόταση διαβίωσης στην περιοχή, με ήπιες οικολογικές και τουριστικές δραστηριότητες, κομμάτι της οποίας γίνεται με το χρόνο το αυτοοργανωμένο κάμπινγκ το οποίο διοργανώνει η Κίνηση Πολιτών. Ένα κάμπινγκ στο οποίο συμμετέχουν πολίτες από όλη την Ελλάδα, πολίτες που μάχονται για την προστασία των δημόσιων φυσικών αγαθών σε ανοιχτά περιβαλλοντικά μέτωπα όπως για παράδειγμα τη Χαλκιδική.

Την πρώτη ημέρα η βροχή δεν στάθηκε σύμμαχος των διοργανωτών (ακυρώθηκαν οι συναυλίες), ωστόσο, τις επόμενες τα πράγματα καλυτέρεψαν με τους κατασκηνωτές (πολύς κόσμος από Θεσσαλονίκη κι Αγρίνιο φέτος):

την Παρασκευή στο χώρο του κάμπινγκ εμφανίστηκαν οι Peter Punk και το Κακό Συναπάντημα, το βράδυ του Σαββάτου στην κεντρική πλατεία της Βωβούσας η κομπανία του Μπάμπη Έξαρχου ξεσήκωσε ντόπιους κι επισκέπτες με ηπειρώτικους ρυθμούς, ενώ την Κυριακή το μεσημέρι οι Ρεμπετόφιλοι Ιωαννίνων διασκέδασαν για πάνω από τρεις ώρες τους κατασκηνωτές. Την Κυριακή το πρωί πραγματοποιήθηκε πεζοπορία προς το Αρκουδόρεμα, ενώ μεγάλο ήταν το ενδιαφέρον για το τουρνουά ποδοσφαίρου 5 επί 5 στο οποίο συμμετείχαν επτά ομάδες.

Το απόγευμα του Σαββάτου στο προαύλιο του Ιερού Ναού του Αγ. Γεωργίου ο Γιώργος Φλώρος έδωσε μία απολαυστική και συμμετοχική παράσταση παντομίμας για μικρούς και μεγάλους κι ακολούθησε η προβολή του εξαιρετικού ντοκιμαντέρ «Ο μανάβης»του Δημήτρη Κουτσαμπασιάκου. Οι επισκέπτες και οι κάτοικοι της Βωβούσας είχαν τη δυνατότητα να δουν δύο εκθέσεις φωτογραφίας: του Μπόρις Κιρπότιν (Boris Kirpotin) με τον τίτλο «Μια Στιγμή» στο ξυλουργείο Δρούγια και του Βασίλη Α. Πουλαρίκα (Vasilis Poularikas) με τον τίτλο «Οικογένεια Σαρρή» στο Δημοτικό Σχολείο.