Του Γιώργου Παπαχριστοδούλου από το τεύχος 15 του διμηνιαίου πολιτικού περιοδικού ΒΑΒΥΛΩΝΙΑ *
Η πίστη ότι το Κράτος αποτελεί τον κυρίαρχο και μοναδικό εγγυητή της ζωής παραμένει. Παρότι εκείνο που συμβαίνει είναι το αντίθετο- πρόκειται για τον εγγυητή της βαρβαρότητας σε βάρος όσων υφίστανται τις αποφάσεις των πολιτικών και οικονομικών ελίτ, εγχώριων και διεθνών.
Εγγυητής της βαρβαρότητας των μνημονίων, των ληστρικών φόρων σε κινητή κι ακίνητη περιουσία, των στρατοπέδων συγκέντρωσης για μετανάστες (κι αύριο μεθαύριο μικροοφειλέτες), της ασύδοτης διαχείρισης της ενέργειας και των φυσικών πόρων, της γνώσης που πουλιέται για εμπόρευμα, της διατροφικής βόμβας που απειλεί καθημερινά το στομάχι μας κλπ.
Κι όπου προκύπτουν τρύπες καλύπτονται από τις εταιρείες – μικρές, μεγάλες, πολυεθνικές, οικογενειακές. Είτε σε λένε Κόκα Κόλα είτε Μελισσανίδη είτε Κοπελούζο είτε κυρ Κώστα με το λατομείο, δίπλα στο ποτάμι.
Δειλά δειλά κάνει την εμφάνισή της, σποραδικά αλλά με όρους αξιοπρεπείς, όρους αυτονομίας, η κοινωνία. Πολίτες, όχι υπήκοοι. Με άλλες δομές, άμεσης δημοκρατίας, αυτοδιαχείρισης και κοινωνικού ελέγχου- ΒΙΟ.ΜΕ., ΕΡΤ, Σκουριές, κινήσεις πόλης, νερού, ενέργειας, διαχείρισης των δημόσιων κοινών αγαθών.
Θα έχουμε κοινοβουλευτικές εκλογές λένε οι γνωρίζοντες (όπως οι μάντεις) με την ευχή πολλών να ανακατευτεί η τράπουλα μέσα από έναν νέο συμβιβασμό ο οποίος θα συμπεριλάβει στο μοίρασμα της πίτας την αριστερά της χώρας και τον τωρινό της κυρίαρχο.
Η συγκυβέρνηση έχει ήδη ξεκινήσει επιχείρηση εξαγοράς των κοινοβουλευτικών ψήφων για να εκλέξει πρόεδρο της «δημοκρατίας» τον προσεχή Μάρτη (πιθανότερο πρόσωπο ο καταποντισμένος Φ. Κουβέλης). Όμως τα κουκιά δεν φαίνεται να βγαίνουν, όσες εφεδρείες κι αν επιστρατευτούν με έσχατη αυτή του Καρατζαφέρη με σκοπό να αποφευχτεί μία διαρροή ψήφων προς τη Χρυσή Αυγή.
Πολλά θα εξαρτηθούν από τη στάση που θα κρατήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, ο πιθανότερος επόμενος διαχειριστής της κυβερνητικής εξουσίας. Όσο ποτέ άλλοτε βρίσκεται προ των πυλών του Μαξίμου. Για να διαχειριστεί θεσμικά τα ερείπια που έχει ήδη συγκεντρώσει η μεταμνημονιακή εποχή στην κοινωνία, την οικονομία, τον πολιτισμό. Οιαλλεπάλληλες νομικές ρυθμίσεις των μνημονίων, από το 2010 κι έπειτα, έχουν επιβληθεί ως κυρίαρχος όρος στην υποβόσκουσα σύγκρουση της κοινωνίας με το Κράτος. Είναι το τρέχον πλαίσιο εντός του οποίου όλα αναφέρονται, όλα επιτρέπονται, ξεκινούν και καταλήγουν. Με την έννοια ότι το δίλημμα Μνημόνιο-Αντιμνημόνιο δεν δημιούργησε την κρίση, αλλά ξεγύμνωσε βαθύτερες αιτίες, αιτίες που αφορούν στη θέσμιση της κοινωνίας, επάνω το δίλημμα αυτοοργάνωση-ανάθεση. Το Μνημόνιο βοήθησε ώστε να κατασκευαστούν εκ νέου ως κυρίαρχο αφήγημα οι όροι λεηλασίας του κοινωνικού πλούτου και των φυσικών πόρων, για να δημιουργηθούν οι συνθήκες μίας νέας γενναίας αναδιανομής πλούτου και ισχύος από τα μεσαία και ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα προς την οικονομική και πολιτική ελίτ.
Το καλοκαίρι που προηγήθηκε συνοδεύτηκε από μία διεύρυνση της δικαιοδοσίας των ιδιωτών επάνω στα δημόσια συλλογικά αγαθά. Με το νομοσχέδιο για τη «μικρή» ΔΕΗ εκχωρείται πλέον το δικαίωμα σε μία ιδιωτική εταιρεία να διαχειρίζεται σχεδόν δύο εκ. πελάτες ηλεκτρικού ρεύματος κερδοσκοπώντας σε βάρος τους χωρίς κοινωνικό έλεγχο. Το νομοσχέδιο για τις ακτές και τους αιγιαλούς παρέχει το δικαίωμα σε ιδιώτες να περιφράξουν τις παραλίες αποκόπτοντας την πρόσβαση στους πολίτες, δημιουργώντας μίνι τουριστικά συγκροτήματα για λίγους κι εκλεκτούς.
Πρόκειται για έναν νόμο που νομιμοποιεί τα επιχειρηματικά αυθαίρετα, ενώ καταργεί τον κοινόχρηστο χαρακτήρα του και χαλαρώνει κάθε έννοια περιβαλλοντικής προστασίας των οικοσυστημάτων. Έπειτα από πολύχρονες προσπάθειες παράκαμψης του άρθρου 24 του συντάγματος οι οικοπεδοφάγοι αετονύχηδες κατάφεραν να ψηφιστούν ρυθμίσεις με τις οποίες ανοίγει ο δρόμος για τσιμεντοποίηση δασών και δασικών εκτάσεων.
Την ίδια ώρα το ΤΑΙΠΕΔ γεμίζει τον κατάλογο τους με δημόσιες εκτάσεις-φιλέτα σε όλη τη χώρα ώστε να πωληθούν με χαμηλό αντίτιμο σε ιδιώτες-«επενδυτές» αποστερώντας τις τοπικές κοινωνίες από ελεύθερους χώρους στις οποίες θα μπορούσαν αναπτυχθούν κοινωφελείς μη κερδοσκοπικές δραστηριότητες.
Με βάση τα παραπάνω, το διαχειριστικό ερώτημα για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι κατά πόσο θα μπορέσει να κάνει πράξη κάποιες υποσχέσεις (αμφίβολο) συγκρατώντας ταυτόχρονα τμήματα των ψηφοφόρων του τα οποία έχουν μάθει στον παλιό «καλό» τρόπο των πελατειακών δικτύων και των διαπροσωπικών διεξυπηρετήσεων.
Άλλο ερώτημα είναι εάν ποτέ η γραφειοκρατία της Κουμουνδούρου αντιληφθεί ότι η κοινωνία, οι από «κάτω» κινούνται με τους δικούς τους αυτόνομους ρυθμούς και δεν απαιτείται ένα κόμμα, ένας μηχανισμός, μία ηγεσία, οι επαγγελματίες της πολιτικής και της ανάθεσης, να τους οδηγήσουν στον «ασφαλή» δρόμο.
Το δεύτερο ερώτημα αφορά εξίσου τους από κάτω -κάποιες πτυχές του διερευνά το παρών τεύχος της «Β».
Οι κινήσεις των «από κάτω» για δημοκρατία και δικαιοσύνη αποτελούν καθοριστικό παράγοντα των εξελίξεων σε πολλά επίπεδα: Φυσικοί πόροι, κοινωνική διαχείριση της ενέργειας, ψηφιακές ελευθερίες, προστασία των σπόρων και της τροφής, ελευθερία μετακίνησης για όλους, δημόσια συλλογικά αγαθά, κατοικία, απο«ανάπτυξη», κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία. Σε αυτό το πεδίο το μνημονιακό δίκαιο έχει το δικό του ρόλο, ως το εργαλείο εκείνο το οποίο επέβαλε μία αλλαγή των όρων διαβίωσης υπέρ των ισχυρών. Τους όρους αυτούς δεν μπορεί να τους αλλάξει ριζικά κανένα Σύνταγμα, καμία εκλογική αναμέτρηση, καμία παλινόρθωση του μεταπολιτευτικού πασοκικού εύρυθμου πολιτεύματος.
Το Σύνταγμα επειδή «αποτελεί τη συμπυκνωμένη νομική έκφραση και αποτύπωση ενός συγκεκριμένου συσχετισμού κοινωνικοπολιτικών δυνάμεων» (Α. Μάνεσης, «Πολιτική κρίση και κρίση της πολιτικής», Το Βήμα, 29 Ιανουαρίου 1995, σ. 11), συσχετισμού ο οποίος σήμερα είναι σαφώς υπέρ των ισχυρών. Οι κοινοβουλευτικές εκλογές επειδή αποτελούν εκχώρηση εξουσίας στους σφετεριστές αντιπροσώπους. Μπορούν ασφαλώς να επηρεάσουν καταλυτικά μία νέα ρύθμιση της σχέσης ανάμεσα σε Κράτος, Κοινωνία, Εταιρείες αλλά δεν πρόκειται να εκφράσουν εκείνο που συμβαίνει. Ούτε να φέρουν την…άμεση δημοκρατία.
Κι εκείνο που συμβαίνει στην κοινωνία, έξω και πέρα από τους θεσμούς, στη Χαλκιδική, στους ελεύθερους κοινωνικούς χώρους, στις εκατοντάδες κινήσεις πολιτών για την αλληλεγγύη, στη Χαλκιδική και τη Βωβούσα, στα ομότιμα δίκτυα ελεύθερης ψηφιακής ανταλλαγής της γνώσης και της έρευνας, παράγει πολιτική (όπως έχει ξαναγραφτεί στη «Β»).
Δεν πάσχει από την κοινοβουλευτική του αποτύπωση (την οποία ενδεχομένως μπορεί να καρπωθεί όποιος σεβαστεί την αυτόνομη κίνησή του). Υστερεί στην αλληλέγγυα-ισότιμη δικτύωσή του και την εδαφικοποίησή του σε υπαρκτό όραμα μίας άλλης ζωής, στην οποία το Κράτος και το Κεφάλαιο δεν θα εκφράζονται ως αυθεντίες, σε μία διαδικασία στην οποία ο σχεδιασμός θα ξεκινά από κάτω, από τη μικρή κλίμακα, από το τοπικό, από οικολογική αντίληψη και θα πολλαπλασιάζεται όσο συναντά αντίστοιχες πρωτοβουλίες (το αυτόνομο κι αυτεξούσιο είναι όμορφο). Είναι κάτι το οποίο δύσκολα μπορεί να αντιληφθεί ο ΣΥΡΙΖΑ κι η σταλινοθρεμμένη αριστερά.
«Εάν η σύγχρονη δημοκρατία αρνηθεί τον Δήμο, τι μπορεί να βάλει στη θέση του; Τι μπορεί να αναπληρώσει; Άρα, ξαφνικά η δημοκρατία παράγεται ως ένα κενό σημαίνον. (…)Όταν λέμε δημοκρατία το αντικείμενο αναφοράς είναι ο Δήμος, ο λαός, η θέλησή του. Όταν αυτονομείται το σημαίνον από το σημαινόμενο παράγεται ένα κενό σημαίνον», γράφει ο Στ .Ροζάνης (Ομοίωμα δημοκρατίας, σελ.19, εκδ. Εξάρχεια, 2013).
Ο Δήμος και η θέλησή του απουσιάζουν, λοιπόν, από το πλέγμα των σχέσεων εξουσίας. Ή μάλλον, δεν συμμετείχαν στις δημοτικές εκλογές της αντιπροσώπευσης. Επειδή η διαδρομή τους δεν στοχεύει στην κατάκτηση της διαχωρισμένης εξουσίας. Για εμάς, για τους πολλούς, η εποχή που η ευημερία μας πατούσε επάνω στον πόνο των άλλων, πέρασε. Ας αφουγκραστούμε ((Γιώργος Κολέμπας, Γιάννης Μπίλλας, Ο ανθρωπολογικός τύπος της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης, σελ.39, Εκδ. των Συναδέλφων, 2013):. «[Οι πολίτες], πριν απ’ όλα να μην αισθάνονται φτωχοί επειδή πιθανόν δεν έχουν χρήματα, ούτε άχρηστοι επειδή δεν έχουν κάποια μισθωτή σχέση εργασίας στις καπιταλιστικές επιχειρήσεις ή το κράτος. Να μην αισθάνονται αδύναμοι επειδή το κόμμα που ψήφιζαν δεν τους εκπροσωπεί τελικά κι έτσι αποσύρονται από τα κοινά. Αν σταματήσουν να συμπεριφέρονται σαν καταναλωτές πολιτικών και ας αποφασίσουν να συμμετάσχουν στις διεργασίες διαμόρφωσης της πολιτικής, στις προσπάθειες δημιουργίς συλλογικών μορφών εργασίας και παραγωγής για την ικανοποίηση βιοτικών καταρχήν αναγκών, θα αντιληφθούν ότι ο καλύτερος διαμεσολαβητής είναι οι ίδιοι για τον εαυτό τους».
*Η ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΒΑΒΥΛΩΝΙΑ
