Συνέντευξη στην Αναστασία Τσιότσκα
Συνάντησα την Έφη Θεοδωροπούλου στο Μουσελίμι, όπου από τις 22 Σεπτεμβρίου φιλοξενείται έκθεση με σχέδιά της. Σχέδια πότε λιτά, πότε περίπλοκα, γλαφυρά σε κάθε περίπτωση, σχεδιασμένα σε χαρτί μικρών διαστάσεων, αποτυπώνουν στιγμές από την καθημερινότητα της δημιουργού τους, διανθισμένες με στοιχεία φανταστικά και «προδίδουν» τόσο το ταλέντο όσο και την ευαισθησία της.
Εάν ένα έργο ζωγραφικής μπορούσε να μεταφερθεί ως κείμενο στο χαρτί, θα ήταν ίσως ένα μακροσκελές αφήγημα. Ένα σκίτσο, όμως, εν προκειμένω τα σκίτσα της Έφης Θεοδωροπούλου, μόνον ως ποιήματα θα μπορούσαν να αποδοθούν και ως τέτοια θα πρέπει να προσεγγίζονται από τον αποδέκτη τους. Μια ποίηση κάπως σκοτεινή, σίγουρα θλιμμένη, αλλά συνάμα λυτρωτική.
Η κουβέντα που έκανα μαζί της επιβεβαίωσε την σκέψη μου αυτή και φώτισε αρκετά το προφίλ αυτού του ταλαντούχου πλάσματος. Πριν σας αφήσω να τη διαβάσετε απερίσπαστοι, θα ήθελα να της ευχηθώ από καρδιάς να πραγματοποιήσει όλα τα όνειρά της. Τα σχέδιά της μπορείτε να δείτε για μια ακόμη εβδομάδα, καθώς η φιλοξενία τους στο Μουσελίμι (coffee & shop, Ανδρονίκου Παλαιολόγου 8, Κάστρο) παρατάθηκε μέχρι την Κυριακή 12 Οκτωβρίου. Καλή ανάγνωση!
Πριν καν μάθω να διαβάζω, ήμουν σε θέση να αφηγηθώ το παραμύθι από τις εικόνες του. Μάντευα, δηλαδή, το παραμύθι από τις εικόνες του και ο παππούς μου πάντα απορούσε: «πώς το κάνεις αυτό, παιδάκι μου;». Αυτό το κάνω και τώρα.
Ερ.: Αποχαιρετιστήρια έκθεση. Γιατί;
Απ.: Είμαι φοιτήτρια εδώ, στο Τμήμα Φιλολογίας. Έχω μόνο ένα μάθημα για το πτυχίο, οπότε φεύγω από τα Γιάννενα σε λίγες μέρες.
Ερ.: Τί εντυπώσεις έχεις από τα Γιάννενα και τις σπουδές σου εδώ;
Απ.: Στην αρχή δυσκολεύτηκα μέχρι να προσαρμοστώ στο νέο περιβάλλον. Και στη σχολή δυσκολεύτηκα στην αρχή αρκετά με αυτά που άκουγα εκεί. Μετά συνήθισα και κατάλαβα ότι όλα όσα ακούγονται εκεί μέσα δεν είναι αλήθειες και από το δεύτερο έτος απλά έπαψα να ακούω κι έτσι κατάφερα να τελειώσω στα τέσσερα χρόνια. Έχω φίλους που στο πρώτο έτος φρίκαραν τόσο που δεν ξαναπάτησαν το πόδι τους στη σχολή.
Ερ.: Τί ακριβώς ήταν αυτό που σε τρόμαξε στη σχολή;
Απ.: Οι καθηγητές, όχι όλοι, αλλά οι περισσότεροι μας έκοψαν τα φτερά με το που μπήκαμε. Μας έλεγαν ότι «το 80% από εσάς θα τα παρατήσετε πολύ γρήγορα, έτσι γίνεται πάντα, ότι αν δεν σας αρέσει εδώ, δεν θα επιβιώσετε, μπλα μπλα μπλα…» Βέβαια, υπάρχουν δυο- τρεις καθηγητές που δεν τα έλεγαν αυτά και τους οποίους εκτιμώ και σέβομαι απεριόριστα. Επίσης, ο τρόπος που διδάσκονται κάποια μαθήματα και άλλα πολλά…
Ερ.: Μεταπτυχιακό σκέφτεσαι να κάνεις; Σκοπεύεις να εργαστείς ως φιλόλογος;
Απ.: Μεταπτυχιακό σχετικό με τη φιλολογία δεν σκέφτομαι να κάνω και θα εργαστώ ως φιλόλογος μόνον εάν χρειαστεί για λόγους βιοπορισμού.
Ερ.: Πώς και δήλωσες φιλολογία;
Απ.: Η ζωή μου είναι όλη ένα λάθος (γέλια)! Δεν ήταν η φιλολογία προφανώς αυτό που ήθελα να κάνω.
Ερ.: Σε πίεσαν οι γονείς σου να τη δηλώσεις;
Απ.: Οι γονείς μου είναι υπέροχοι άνθρωποι και δεν με έχουν πιέσει ποτέ. Μου είπαν να κάνω αυτό που αρέσει σε μένα και που θα ένιωθα καλά με αυτό. Εγώ πίεσα τον εαυτό μου να σπουδάσω κάτι που θα είχε σίγουρη επαγγελματική αποκατάσταση. Σκέφτηκα ότι με την τέχνη δεν θα μπορώ να βγάλω το ψωμί μου, ενώ κάνοντας για παράδειγμα ιδιαίτερα κάτι θα γίνεται. Εξάλλου, σχολή καλών τεχνών δεν μπορούσα να δηλώσω, γιατί χρειαζόταν να εξεταστώ στα μαθηματικά για να ανοίξει το σχετικό πεδίο (σ.σ. Σύστημα πανελλαδικών εξετάσεων). Εγώ δεν τα πήγαινα καλά με τα μαθηματικά και αυτό με «βόλεψε» σαν δικαιολογία για να μην κυνηγήσω τη σχολή καλών τεχνών. Πάντως, πρώτη μου επιλογή ήταν το παιδαγωγικό και μετά η φιλολογία.
Ερ.: Πώς ξεκίνησες να σχεδιάζεις;
Απ.: Από πολύ μικρή πρόσεχα πάντα τις εικονογραφήσεις στα παραμύθια, τα σκίτσα στα κόμικς, στις ταινίες κινούμενων σχεδίων, παντού. Μπορεί να έχανα το στόρυ μιας ταινίας, γιατί με απορροφούσαν οι εικόνες της, πώς ήταν φτιαγμένες κλπ. Πριν καν μάθω να διαβάζω, ήμουν σε θέση να αφηγηθώ το παραμύθι από τις εικόνες του. Μάντευα, δηλαδή, το παραμύθι από τις εικόνες του και ο παππούς μου πάντα απορούσε: «πώς το κάνεις αυτό, παιδάκι μου;». Αυτό το κάνω και τώρα. Πρόσφατα, ξεφυλλίζοντας ένα παλιό μπλοκ με σκίτσα μου που τα είχα συνδέσει με μια ιστορία, θυμήθηκα όλη την ιστορία κοιτώντας μόνον τα σκίτσα. Η φίλη μου διαβάζοντας το κείμενο και ακούγοντάς με να το αφηγούμαι με τόση ακρίβεια από τις εικόνες δεν πίστευε αυτό που γινόταν (γέλια). Τα καλοκαίρια μου τα περνούσα στο χωριό μαζί με τη γιαγιά και τον παππού και ζωγράφιζα συνέχεια. Η ζωγραφική ήταν η καθημερινή μου συντροφιά και ζωγράφιζα με ξυλομπογιές και μαρκαδόρους.
Ερ.: Γιατί ασχολήθηκες στη συνέχεια με το σχέδιο και όχι με τα χρώματα;
Απ.: Δεν με κέρδισε η ζωγραφική, τα χρώματα. Δοκίμασα στην αρχή να κάνω τοπία κλπ, αλλά δεν με γέμιζε καθόλου. Στο χέρι μου «άρεσε» πιο πολύ το μολύβι, οι γραμμές, το μελάνι, το σκίτσο.
Ερ.: Έχεις κάνει μαθήματα σχεδίου;
Απ.: Κάποια μαθήματα σχεδίου έκανα στο σχολείο. Προσπάθησα να παρακολουθήσω μαθήματα σχεδίου σε εικαστικό εργαστήρι στη Νάουσα και είπα «τα παρατάω, δεν ξανασχεδιάζω ποτέ στη ζωή μου» και νομίζω ότι δεν σχεδίασα για περίπου ένα χρόνο. Για να μάθει κανείς να ζωγραφίζει, θα πρέπει να τηρεί κάποιους κανόνες, να σχεδιάζει με μέτρα, με ακρίβεια και αυτή η ακρίβεια εμένα με «πεθαίνει». Δεν μπορώ να πειθαρχήσω στους κανόνες της τέχνης.
Ερ.: Και πώς έμαθες να σχεδιάζεις;
Απ.: Μου έρχεται από μόνο του. Νομίζω είμαι αυτό που λένε «φυσικό ταλέντο». Διάβαζα ιστορίες κόμικς και ξεπηδούσαν από το μυαλό μου διάφορες εικόνες. Στο δημοτικό διάβαζα Μίκυ Μάους. Από το γυμνάσιο διάβαζα περισσότερο manga κι άρχισα να μελετάω φιγούρες σε μικτό στυλ ευρωπαϊκό και γιαπωνέζικο, κρατούσα άλμπουμ με σκίτσα κλπ.
Ερ.: Τα σκίτσα που έφτιαχνες μικρή, τα έδειχνες σε άλλους ή τα κρατούσες για τον εαυτό σου;
Απ.: Τα έβλεπαν οι γονείς μου, η αδερφή μου, κάποιοι συμμαθητές μου πιο σπάνια. Η πρώτη φορά που έδειξα σε κάποιον συγκεντρωμένη τη δουλειά μου ήταν τη μέρα που παράτησα τα μαθήματα στο εικαστικό εργαστήρι, όπου τους είπα «Ορίστε τι κάνω, εγώ δεν μπορώ να συνεχίσω εδώ πέρα!» για να ακούσω την κατηγόρια ότι δεν αγαπούσα αρκετά το σχέδιο για να μην πιέζω τον εαυτό μου να μάθω τα μέτρα. Έτσι, έπαψα να σχεδιάζω για ένα χρόνο περίπου. Εννοώ ότι δεν ζωγράφιζα οργανωμένα στο μπλοκάκι μου, μια και ήταν και η τελευταία χρονιά στο λύκειο και είχα πολύ διάβασμα, όμως τα σχέδια δεν έλειπαν ποτέ από τα θρανία και τα βιβλία μου.
Ερ.: Στο πολύ όμορφο site (http://efitheo9.wix.com/darklines) που έχεις διάβασα κάπου ότι σχεδιάζεις γάτες, φαντάσματα και δαίμονες. Γιατί φαντάσματα και δαίμονες;
Απ.: Τα σχέδιά μου δεν είναι «γλυκούλικα». Μου αρέσει να σχεδιάζω πράγματα που βγάζουν τρόμο, σκοτάδι και ταυτόχρονα κάτι ελπιδοφόρο.
Ερ.: Με τις γάτες τη σχέση έχεις;
Απ.: Δεν έχω γάτα (γέλια)! Τώρα δεν έχω, παλιότερα είχαμε στο χωριό γύρω στις οκτώ γάτες, που ζούσαν ελεύθερες στην αυλή του σπιτιού. Μου αρέσουν οι γάτες και τα αιλουροειδή γενικά, η κατασκευή τους, το σώμα τους, η κίνησή τους, οι γραμμές τους.
Ερ.: Τα φαντάσματα και οι δαίμονες, που δεν έχουν… γραμμές αιλουροειδούς γιατί κυριαρχούν στα σχέδιά σου; Τα χρησιμοποιείς σε συμβολικό επίπεδο;
Απ.: Ναι, τα φαντάσματα τα χρησιμοποιώ για να συμβολίσω συναισθήματα ή καταστάσεις, λειτουργούν κάπως σαν μια φανταστική συντροφιά.
Ερ.: Θα μπορούσε στην προτίμησή σου να ζωγραφίζεις φαντάσματα να λανθάνει η ανάγκη να «επικοινωνήσεις» με κάποιο πρόσωπο που δεν είναι πλέον στη ζωή;
Απ.: Όχι, δεν ζωγραφίζω φαντάσματα και δαίμονες από τέτοια ανάγκη, αν και βρίσκω αυτή την ερμηνεία ενδιαφέρουσα.
Ερ.: Ποιον/ ποιούς δημιουργό/ούς παρακολουθείς στενά και ποιά στοιχεία της δουλειάς του(ς) δανείζεσαι;
Απ.: Ψάχνω πάρα πολύ στο internet και παρακολουθώ δουλειές πολλών καλλιτεχνών και στοιχεία της δουλειάς του καθενός μου εντυπώνονται στο μυαλό. Στη συνέχεια μια μίξη από αυτά τα στοιχεία ενσωματώνω στα σχέδιά μου, χωρίς όμως να μπορώ να πω ποιό στοιχείο δανείστηκα από ποιόν δημιουργό. Μου αρέσει πολύ η δουλειά του Egon Schiele (http://www.egon-schiele.net/). Στα σχέδιά του χρησιμοποιούσε πολύ το γυμνό σώμα και τα χέρια. Τα σώματά του είναι σκελετωμένα, παραμορφωμένα, η κίνησή τους είναι περίεργη. Το λατρεύω αυτό.
Ερ.: Πώς δημιουργείς συνήθως; Έχεις την ιδέα/έμπνευση και την καταγράφεις ή λες «τώρα θα σχεδιάσω κάτι»; Τι βοηθάει τη δημιουργικότητά σου;
Απ.: Το «στημένο» δεν με βοηθάει ποτέ, αν και το κάνω συχνά για εξάσκηση, πιέζω δηλαδή τον εαυτό μου να ζωγραφίσει κάτι, όταν έχω μέρες να το κάνω. Συνήθως, όταν έχω ιδέα και δεν έχω την δυνατότητα να τη σχεδιάσω, κρατάω σημειώσεις, πχ στους περιπάτους, που μου αρέσουν πολύ και περπατάω για ώρα, έχω ένα μπλοκάκι και κρατάω σημειώσεις. Επίσης, πολύ δημιουργική ώρα είναι τα βράδια. Συνήθως εμπνέομαι από καταστάσεις που ζω, παίρνω από αυτές πολλά στοιχεία και όταν σχεδιάζω είναι σαν να κρατάω ημερολόγιο με εικόνες. Αποτυπώνω στα σχέδιά μου, που όπως είδες είναι αρκετά απλά, μια στιγμή, μια εικόνα, ένα συναίσθημα, μια εμπειρία, που μπορώ να ανακαλέσω με κάθε λεπτομέρεια μετά από πολύ καιρό κοιτώντας απλά τα σχέδιά μου.
Ερ.: Διάβασα στο site σου ότι συμμετείχες με σκίτσο σου σε μια συλλογή υπό τον τίτλο «The Quintessential, Quirky Compendium of Cats», έκδοση του site «doodlers anonymous». Πώς έγινε αυτό;
Απ.: Δεν κατάλαβα πώς έγινε! Τους είχα στείλει το σχέδιο με τις πολλές γάτες στον τοίχο πίσω σου για ένα άλλο βιβλιαράκι, αλλά δεν επιλέχθηκε. Οι υπεύθυνοι του site το συμπεριέλαβαν τελικά στο βιβλιαράκι με τις γάτες. Μου είχαν στείλει email για να με ενημερώσουν, το οποίο διάβασα με πέντε μήνες καθυστέρηση! Όταν τελικά επικοινώνησα μαζί τους, ήταν πολύ ευγενικοί και το έστειλαν και σε μένα. Το βιβλιαράκι περιλαμβάνει σχέδια άλλων είκοσι οκτώ δημιουργών και μπορεί κανείς να το παραγγείλει online από το site.
Ερ.: Η συνεργασία σου με το ελληνικό fanzine «Chimeres» πώς προέκυψε;
Απ.: Συνεργάτης του περιοδικού εδώ στα Γιάννενα είδε σκίτσα μου στην έκθεση στο Parenthesis, τον περασμένο Φεβρουάριο και ζήτησε από την Δήμητρα (σ.σ. ιδιοκτήτρια του Parenthesis) να μας φέρει σε επαφή. Δέχτηκα με χαρά την πρόταση να συνεργαστούμε. Σκίτσα μου φιλοξενήθηκαν στο εξώφυλλο και οπισθόφυλλο του προηγούμενου τεύχους (τεύχος 029, 25.05.2014) και θα φιλοξενηθούν και στο προσεχές τεύχος πέντε σκίτσα μου.
Ερ.: Πήρες την τρίτη θέση σε έναν διαγωνισμό της σχολής εφαρμοσμένων τεχνών του Σπύρου Ορνεράκη. Μίλησέ μου γι’ αυτό.
Απ.: Ναι, αυτό έγινε πολύ πρόσφατα. Διάβαζα το καλοκαίρι κόμικς στο comicdom και είδα την καταχώρηση για το διαγωνισμό. Είπα «δεν έχω να χάσω τίποτα» και τους έστειλα πέντε σχέδια για να επιλέξουν εκείνοι. Με ειδοποίησαν ότι έχω επιλεχθεί στους δέκα του τελικού και μου είπαν να πάω στην έκθεση (στις 15 Σεπτεμβρίου, στην Αθήνα), όπου και ανακοινώθηκαν τα βραβεία. Κέρδισα το τρίτο βραβείο, μια βόλτα με ιστιοφόρο για να ζωγραφίσουμε, δεν το έχω «παραλάβει» ακόμα (γέλια). Εκεί είχα την ευκαιρία να συναντήσω ανθρώπους που ασχολούνται με το σκίτσο επαγγελματικά. Για παράδειγμα, ο κύριος που ήταν στην τρίτη θέση μαζί με μένα, δίνει σκίτσα του στο so comic και μου είπε ότι παράτησε τη δουλειά του γιατί δεν άντεχε άλλο, ήθελε να ζωγραφίζει. Τώρα είναι στο σπίτι του με πυτζάμες, παντόφλες, ζωγραφίζει όλη μέρα και στέλνει σχέδιά του για δημοσίευση και για τυπώματα σε μπλουζάκια και ζει από αυτό.
Ερ.: Θα ήθελες να ασχοληθείς επαγγελματικά με το σκίτσο, το κόμικς, την εικονογράφηση;
Απ.: Ναι, θέλω να ασχοληθώ. Είχα μάλιστα πρόσφατα μια πρόταση συνεργασίας για μια εικονογράφηση, αλλά τελικά δεν προχώρησε η έκδοση.
Ερ.: Κρατώ στα χέρια μου ένα βιβλίο φτιαγμένο από σένα με κόκκινο εξώφυλλο που γράφει «I want to be a comic book». Ενδιαφέρεσαι να εκδώσεις τη δουλειά σου;
Απ.: Αυτό το βιβλίο το έφτιαξα πρόχειρα ειδικά για την έκθεση για να το βλέπουν οι φίλοι που έρχονται εδώ. Όσοι το βλέπουν λένε ότι είναι έτοιμο για έκδοση (γέλια). Έχω άπειρα σχέδια στο σπίτι που θα ήθελα να εκδώσω, είμαι σε αναζήτηση εκδοτικού οίκου που θα ενδιαφερθεί να τα εκδώσει.
Ερ.: Στο κόκκινο βιβλίο πρόσεξα ότι υπάρχει ένα κοριτσάκι που πρωταγωνιστεί και που σου μοιάζει πολύ…
Απ.: Ναι, μάλλον μου μοιάζει (γέλια). Όπως ήδη σου είπα χρησιμοποιώ πολλά στοιχεία από την ζωή μου, έτσι χρησιμοποιώ κι εμένα για να τα εκφράσω.
Ερ.: Μεταξύ των κατηγοριών που έχεις στο site για την ταξινόμηση των σχεδίων σου υπάρχει και μία με τίτλο «22». Τί σχέδια περιλαμβάνει αυτή η κατηγορία; Θέλω να πω καταλαβαίνω τί σχέδια βάζεις στις άλλες τρεις κατηγορίες «cmx» (κόμικς), «water» (νερό), «cats» (γάτες), αλλά σε αυτή δεν το «πιάνω».
Απ.: Ναι, είναι μια κατηγορία με όχι τόσο προφανές περιεχόμενο. Ο αριθμός 22 είναι σημαντικός για μένα, τον συναντώ συνεχώς στη ζωή μου σε διάφορες περιστάσεις και αυτό με εκπλήσσει. Έχω γενέθλια στις 22/2, στα είκοσι δύο μου έκανα την πρώτη μου έκθεση. Φαίνεται ίσως ακατανόητο, αλλά το «22» μου αρέσει, έχω ένα «κόλλημα» με αυτό το νούμερο.
Ερ.: Γιατί στα περισσότερα κόμικς που σχεδιάζεις το κείμενο στα συννεφάκια είναι γραμμένο στα αγγλικά;
Απ.: Έτσι μου βγαίνει, ίσως γιατί διαβάζω πολλά κόμικς στα αγγλικά, οπότε σκέφτομαι περισσότερο στα αγγλικά, παρά στα ελληνικά. Είναι όμως και κάποια πράγματα που μου είναι αδύνατο να τα σκεφτώ ή να τα εκφράσω στα αγγλικά, τότε τα γράφω στα ελληνικά.
Ερ.: Τί υλικά χρησιμοποιείς για να σχεδιάσεις; Χρησιμοποιείς κάποιο πρόγραμμα σχεδίασης μέσω υπολογιστή;
Απ.: Ζωγραφίζω σε χαρτί, με μολύβι, μελάνι και διάλυμα σε νερό κόκκων στιγμιαίου καφέ. Θα ήθελα να μάθω να σχεδιάζω μέσω υπολογιστή το συντομότερο. Αυτός είναι και ο λόγος που συμμετείχα στο διαγωνισμό του Ορνεράκη. Το πρώτο βραβείο ήταν μια υποτροφία για σπουδές στη σχολή. Ήθελα να την κερδίσω και να μάθω να δουλεύω μέσω υπολογιστή τα σχέδιά μου.
Ερ.: Θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας κάποιο όνειρό σου;
Απ.: Θα ήθελα να ταξιδέψω πολύ, να κάνω εκεί που θα πηγαίνω διάφορες δουλειές για τα προς το ζην και παράλληλα να γνωρίζω νέα πράγματα για να ζωγραφίζω.
Ερ.: Θέλεις να προσθέσεις κάτι στην κουβέντα μας;
Απ.: Θέλω να πω ένα μεγάλο «ευχαριστώ» στον Στάθη Παπασταθόπουλο, καθηγητή μου στο πανεπιστήμιο, ο οποίος έδειξε ενδιαφέρον για τα σχέδιά μου, με ενθάρρυνε να τα δείξω σε περισσότερο κόσμο και μεσολάβησε για να κάνω την πρώτη μου έκθεση. Τον ευχαριστώ πολύ.
*Ευχαριστώ θερμά την Μαίρη Μουσελίμη για την ευχάριστη και ζεστή φιλοξενία της.
