Στόχος του νομοσχεδίου για την έρευνα που συζητείται στη βουλή «να δημιουργήσει ένα δεύτερο παράλληλο ερευνητικό σύμπαν δίπλα στο ήδη υπάρχον, το οποίο λειτουργεί με συνθήκες αγοράς και ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων. Για να μπορέσει να λειτουργήσει μέσα στους περίφημους πόρους του νέου ΕΣΠΑ του 2014-2020». Αυτό επεσήμανε ο βουλευτής Ιωαννίνων του ΣΥΡΙΖΑ Χρήστος Μαντάς μιλώντας κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου με τίτλο «Έρευνα, τεχνολογική ανάπτυξη και καινοτομία και άλλες διατάξεις», την Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2014. Ο κ. Μαντάς τάχτηκε υπέρ της αύξησης της δημόσιας χρηματοδότησης για την έρευνα.
Τα βασικά στοιχεία της τοποθέτησής ήταν:
« [..]Θα έπρεπε να αναρωτηθούμε σ’ αυτήν την Αίθουσα λίγο πιο συνολικά για το θέμα της έρευνας. Ποιες είναι οι διεθνείς τάσεις; Πώς γίνεται η έρευνα διεθνώς; Ποια είναι η θέση της χώρας μας μέσα σ’ αυτήν τη διαδικασία; Πώς χρηματοδοτείται; Ποιους αφορά; Για ποιους γίνεται; Ποιους εξυπηρετεί; Γνώση πώς και για ποιον;
Είναι ένας χώρος μιας σκληρής σύγκρουσης ανάμεσα στο νεοφιλελεύθερο υπόδειγμα που υποτάσσει και την έρευνα και τους ερευνητές και τους φορείς τους σ’ αυτό που λένε ‘χρήσιμη έρευνα’ -βεβαίως σ’ ένα περιβάλλον με επιχειρηματικά και ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια- και στο μοντέλο, το οποίο ευτυχώς συνεχίζει να υπάρχει σ’ όλον τον κόσμο, της έρευνας που γίνεται με ακαδημαϊκά κριτήρια, που μπορεί να λειτουργήσει σ’ έναν κόσμο που οι άνθρωποι μπορεί να είναι πάνω από τα κέρδη και που εξασφαλίζει ένα πυρηνικό πράγμα για οποιαδήποτε τέτοια διαδικασία, την ελευθερία, την ελευθερία του ερευνητή και του φορέα να μπορέσει να αναρωτηθεί πάνω σ’ ένα πολύ ουσιαστικό ανθρώπινο χαρακτηριστικό, την περιέργεια.
Τι είναι η έρευνα στη χώρα μας; Τι είναι η βασική έρευνα και ποια η χρησιμότητά της; Πρέπει να μιλήσουμε κάποτε γι’ αυτό. Θα με συγχωρήσουν οι συνάδελφοι μου από το Πανεπιστήμιο, αλλά θα μιλήσω μόνο για τους ανθρώπους που δουλεύουν στα Ερευνητικά Κέντρα. Είναι περίπου πέντε χιλιάδες άνθρωποι και περίπου χίλιοι οκτακόσιοι από αυτούς έχουν μόνιμες σχέσεις. Γι’ αυτούς τους χίλιους οκτακόσιους μπορούμε να ισχυριστούμε ότι έχουν βαθμούς ελευθερίας να δουλέψουν ανάλογα με την περιέργειά τους.
Τι κάνουν αυτοί οι άνθρωποι; Θα σας πω μερικά παραδείγματα από το τι συμβαίνει στη χώρα μας: Η βασική έρευνα για τη σεισμική προστασία και τη ραδιολογική προστασία, όπως ζήσαμε το παράδειγμα του Τσέρνομπιλ. Επίσης, η κοινωνική έρευνα για την ανθρωπιστική κρίση, οι ανθρωπιστικές επιστήμες. Μέσα από τη βασική έρευνα αποκαλύφθηκε ο «μηχανισμός των Αντικυθήρων». Βεβαίως έχουμε την αγροβιοτεχνολογία, τα νέα είδη υδατοκαλλιέργειας, τα ζητήματα της διατροφικής κρίσης και πάρα πολλά άλλα πράγματα που αφορούν και τη βιοτεχνολογία, την έρευνα στα αντικαρκινικά φάρμακα κλπ. Όλα τα παραπάνω γίνονται στη χώρα μας σε συνθήκες και πιέσεις που οι ίδιοι οι ερευνητές γνωρίζουν πάρα πολύ καλά.
Τι ακριβώς γίνεται με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο; Το αποτέλεσμα και αυτό που κρύβεται πίσω από αυτό είναι να δημιουργήσει ένα δεύτερο παράλληλο ερευνητικό σύμπαν δίπλα στο ήδη υπάρχον, το οποίο λειτουργεί με συνθήκες αγοράς και ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων. Για να μπορέσει να λειτουργήσει μέσα στους περίφημους πόρους του νέου ΕΣΠΑ του 2014-2020. Αυτό γίνεται επί της ουσίας με αυτή τη νομοθετική ρύθμιση: Ανοίγεται η δυνατότητα να χαρακτηριστούν πλήθος οργανισμοί και φορείς ιδιωτικού δικαίου, επιχειρήσεων κλπ ως «ερευνητικά κέντρα», χωρίς να ξέρουμε πώς θα κριθούν ότι είναι ερευνητικά κέντρα και βεβαίως να οδηγηθεί και ο υπάρχων ερευνητικός ιστός σε διαμελισμό, περαιτέρω κατακερματισμό κλπ.
Όμως, όπως δείχνει η διεθνής πρακτική και πολλές μελέτες διεθνών οργανισμών, η αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης για την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία αποτελεί συντελεστή που λειτουργεί πολλαπλασιαστικά για την αύξηση του ΑΕΠ και της απασχόλησης». Δεν υπάρχει καμία περίπτωση, όποιο ρυθμιστικό πλαίσιο και αν φτιάξουμε και ιδιαίτερα ένα τέτοιο ρυθμιστικό πλαίσιο, χωρίς δημόσιες επενδύσεις να έχουμε οποιοδήποτε σοβαρό αποτέλεσμα στον τομέα της έρευνας.
Έγινε μεγάλη συζήτηση. Κάτω από την πίεση των ερευνητικών φορέων, κάτω από τον αγώνα των ερευνητών και κάτω από την πίεση ολόκληρης της Αντιπολίτευσης μπόρεσε και έγινε αποδεκτή μια τροπολογία, η οποία λέει ότι τουλάχιστον οι υφιστάμενοι ερευνητές θα διατηρήσουν τις εργασιακές τους σχέσεις. Όμως, χρειάζεται να γίνει ένα βήμα παραπέρα σε αυτό, να διευκρινιστεί πλήρως -και σε σχέση με τα Προεδρικά Διατάγματα- η συγκρότηση των οργανισμών. Γι’ αυτό και εμείς καταθέτουμε τρεις συγκεκριμένες τροπολογίες όσον αφορά σε αυτό[…]»
