Του ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΡΚΟΒΙΤΣ*
Τι να κάνουμε; Θέλουμε να επιστρέψουμε, σαν τους συντρόφους του Οδυσσέα, στη σπηλιά του Κύκλωπα για ένα καπέλο και μια ζώνη που ξεχάσαμε εκεί; Όχι!
Το μυστικό της ελευθερίας είναι να μορφώνονται οι πολίτες, καθώς η αμφιβολία είναι η βασική τους αρετή. Ενώ το μυστικό της τυραννίας είναι να μας κρατάει αδαείς. Γι’ αυτό, δεν πρέπει να παρασυρθούμε από τους ψιθύρους εκείνων που προτιμούν μία ειρηνική σκλαβιά από μιαν ελευθερία. Εκείνων που μας μιλάνε για το Σύνταγμα. Αυτή η λέξη μάς κοίμισε· μας κράτησε για πολύν καιρό σε λήθαργο. Τι σημασία έχει να υπάρχει όταν θα μας έχουν αρπάξει την ελευθερία μας από την κούνια; Το Σύνταγμα αναφέρεται σε ένα καθεστώς νικηφόρας και ειρηνικής ελευθερίας. Οι αρχές του είναι αυτές της δικαιοσύνης, τέτοιες που κανένας ανθρώπινος νόμος δεν μπορεί να τις αλλοιώσει.
Ο στόχος μιας τυπικής κυβέρνησης είναι να προστατεύει τη Δημοκρατία. Ο στόχος της λαϊκής κυβέρνησης είναι να τη θέσει στις σωστές της βάσεις. Πρέπει να υπενθυμίσουμε σε όλους ότι οι κυβερνήσεις, όποιες κι αν είναι αυτές, εγκαθιδρύονται από το λαό και για το λαό. Όταν παραβιάζουν τα δικαιώματά του, η αντίσταση είναι αναγκαίο καθήκον. Εκείνοι που κυβερνούν, πρέπει να θυμούνται ότι είναι εντολοδόχοι και πληρεξούσιοι του λαού. Κι εμείς πρέπει να ξέρουμε ότι όταν ασκούν απόλυτη εξουσία, τότε είμαστε υποκείμενοι σ’ αυτήν.
Έτσι οδηγούμαστε στη δημιουργία ενός διεφθαρμένου καθεστώτος, που κάτω από το ζυγό του θέλει να υποτάξει το λαό.
Οι διεφθαρμένοι δεν φτιάχτηκαν για να κατασπαράζουν το ανθρώπινο είδος ούτε για να μας χαλιναγωγούν και προσφέρουν δείγματα απληστίας, έπαρσης, ακολασίας και ψευδολογίας. Παρ’ όλα αυτά, απαιτούν τα πάντα, θέλουν να εισβάλουν παντού και να κυριαρχήσουν σε όλα. Οι καταχρήσεις είναι έργο και αρμοδιότητά τους. Αυτές είναι οι θεομηνίες του λαού. Το συμφέρον του λαού είναι το γενικό συμφέρον. Των διεφθαρμένων είναι το ατομικό.
Ποια όμως είναι η πηγή της τρομερής ανισότητας που συσσωρεύει πλούτη σε λίγα χέρια; Είναι οι κακοί νόμοι; Είναι οι κακές κυβερνήσεις; Ή μήπως οι αδυναμίες των άτολμων κοινωνιών; Μας μιλούν για νόμους, χωρίς ουσιαστικά να υπάρχουν, με σκοπό να μας υποδουλώσουν και να μας ληστέψουν.
Κάθε θεσμός που δεν στηρίζει το κοινό καλό και όταν η Δικαιοσύνη είναι διεφθαρμένη, είναι ένας κακός θεσμός. Δεν υπάρχει τίποτε άλλο παρά τα εγκληματικά καπρίτσια κάποιων, όπου τα διαπιστευτήριά τους είναι η ραδιουργία. Χρειάζεται μία και μόνη θέληση. Γιατί όταν οι νόμοι παραβιάζονται, όταν ποδοπατούν την καλή πίστη, τότε οφείλουμε ν’ αντιδράσουμε, να καταστείλουμε τους εχθρούς της Δημοκρατίας, ειδάλλως θα διαφθαρούμε μαζί τους. Η αντίσταση είναι ο πόλεμος της ελευθερίας ενάντια στους εχθρούς της. Όταν η ανθρωπότητα τρέμει για τον εαυτό της, τότε η Δημοκρατία δεν στηρίζεται σε σταθερές και υγιείς βάσεις. Από την άλλη, κανείς δεν αγαπά τους ένοπλους μισθοφόρους. Γι’ αυτό, το πρώτο μάθημα της λογικής και της σωφροσύνης είναι να αποκρούσουμε κι αυτούς, ως εχθρούς της Δημοκρατίας, και ο λαός να συνενωθεί.
Ο λαός όμως δεν κρίνει όπως τα δικαστήρια. Δεν βγάζει αποφάσεις. Ο λαός ρίχνει κεραυνούς. Δεν καταδικάζει τους εξουσιαστές του, τους καταργεί. Κι αυτή η απόφαση είναι το ίδιο ισχυρή, όσο κι εκείνη των δικαστηρίων.
Αλλά τι σημασία έχει να νικήσουμε όταν θα έχουμε ηττηθεί από τις ακολασίες που φέρνουν την τυραννία; Γιατί, δυστυχώς, φτάνουμε στην τυραννία με τη βοήθεια των διεφθαρμένων. Η τιμωρία τους είναι καλοσύνη, η συγχώρεσή τους είναι αναλγησία.
Η υπεράσπιση των εντίμων από τους διεφθαρμένους, η επίκληση του καθήκοντος για τους αδυνάτους εις βάρος των ισχυρών που τους εκμεταλλεύονται και τους συνθλίβουν, είναι το δημοκρατικό πρόσταγμα προς τους πολίτες που δεν έχουν μολυνθεί από τον εγωισμό και τη διαφθορά.
Μπορεί να έχουμε αλλάξει· μπορούμε όμως ν’ αλλάξουμε κι άλλο.
1. Το κείμενο είναι μια πρωτότυπη σύνδεση αποσπασμάτων από λόγους του Μαξιμιλιανού Ροβεσπιέρου προς τη Συντακτική Συνέλευση, τη Συμβατική και τους Ιακωβίνους από το 1789 έως το 1794.
* Διδάκτωρ Εργασιακής/Οργανωσιακής Ψυχολογίας, marrkovii@cyta.gr
