του Μίλτου Μπούκα
Η «οργουελική» εικόνα οικολογικής καταστροφής με θύματα τα χιλιάδες ψάρια διάσπαρτα στα νερά της Παμβώτιδας, από την Κυρά Φροσύνη μέχρι την Καστρίτσα περιγράφουν με τον πιο μελανό τρόπο, το μέλλον των υδρόβιων οργανισμών και της βιοκοινότητας γενικώτερα. Είναι σκανδαλώδης η αδιαφορία της πολιτείας απέναντι στην χρόνια «υπερτροφική ακολουθία», παραδίδοντας άνευ όρων το φυσικό μας πλούτο και τις ομορφιές της πατρίδας μας, δίχως επίγνωση της κατάστασης και χωρίς ηθικούς φραγμούς.
Ο αργός θάνατος όσων συνιστούν τον κοινό μας πλούτο απ’ τα ενδιαιτήματα, και τις ακτές μέχρι τους αρχαιολογικούς τόπους και τα τελευταία τετραγωνικά Natura, είναι αποτέλεσμα της τοπικής αυτοδιοικητικής ανυπαρξίας και της αξιοθρήνητής τους περιβαλλοντικής πολιτικής.
Με αφορμή τα τελευταία γεγονότα με τα νεκρά ψάρια, ο κος Περιφερειάρχης ζήτησε υπευθυνότητα και συνεργασία απ’ όλους (!)…
Εστίασε δε το ενεργό του ενδιαφέρον για την προστασία της λίμνης, στην ολοκλήρωση ενός masterplan που εκπονείται με την εμπειρία διαχείρισης κι από άλλες λίμνες, χωρίς να παραλείψει (βεβαίως) την ανάγκη προσθήκης νέων αθλητικών εγκαταστάσεων…!!!, προτείνοντας ο ίδιος στον υπουργό Πολιτισμού κ. Τασούλα ένα «σχέδιο νόμου» που θα επιτρέπει την λειτουργία τους…
Ωστόσο μένει να διευκρινιστεί τι ακριβώς είναι αυτό το σχέδιο νόμου; Με ποιο τρόπο θα γίνουν αυτές οι ρυθμίσεις, γιατί καθώς φαίνεται επιχειρεί να περάσει τις σχετικές ρυθμίσεις για τον αιγιαλό από την πίσω πόρτα!
Υπάρχει πλήρης ευθυγράμμιση με τον Υπουργό Περιβάλλοντος Γ. Μανιάτη, ο οποίος την προηγούμενη εβδομάδα δήλωνε ότι «…η περιβαλλονιτική προστασία των ελληνικών ακτών δεν απαιτεί ειδικό νομοσχέδιο για αιγιαλό και παραλία, παρά μόνο συγκεκριμένες απλές ρυθμίσεις θεσμικής και νομικής θωράκισης, της χάραξής του και αξιόπιστης αποτύπωσής του, σε χάρτες και διαγράμματα»…
Η εμπορευματοποίηση της πρόσβασης (ποδηλατόδρομοι, πίστες θαλάσσου σκι, κωπηλατοδρόμιο) η κερδοσκοπία της καταπάτησης του αιγιαλού, η απώλεια γεωργικής γης δεν σημαίνει απαραίτητα «…πρόκληση μόνο οικολογικής υποβάθμισης. Άλλη σημαντική παράμετρος είναι η υπονόμευση της υγείας της γιαννιώτικης κοινωνίας, το γκρέμισμα των θεμελίων κάθε αναπτυξιακού ονείρου για τις ερχόμενες γενεές…», «…η ιστορία της Παμβώτιδας είναι ιστορία καταστροφής. Οι επεμβάσεις από το 1960 μέχρι σήμερα οδήγησαν στην αλλοίωση των κλιματολογικών, των φυσικοβιολογικών, των οικονομικών και των συνθηκών δημόσιας υγείας της…», «…Με τον αποκλεισμό της λίμνης το αναπτυξιακό δυναμικό της αποδεκατίστηκε, η πόλη απομονώθηκε και έχασε το βασικότερο στήριγμα για την ανάπτυξη της οικονομίας της…» όπως εύστοχα αναφέρεται στο άρθρο των Νέων Αγώνων 26-7-2014 το «Κατηγορώ της Παμβώτιδας».
Η καθάρια γνώμη ενός οικονομολόγου, που ζει μόνιμα στο Μόναχο (απ’ ό,τι πληροφορούμαι), που δεν προσπαθεί να κομίσει πολιτικά οφέλη και «γλαύκας» αυτοδιοικητικού έργου, καταλήγει στην αξιόλογη επιστολή του με νόημα: «…Η έννοια της αειφορίας δεν επιτρέπεται να γίνεται παραισθητικό εγωκεντρικής σύγχυσης…
Εδώ οι κύριοι αναπτυξιολάγνοι «νεροκουβαλητές υδάτων» της μεταφοράς των νερών από παρακείμενα οικοσυστήματα (Αώου-Αμάραντο) που οραματίζονται μια λίμνη «χρυσάφι», των μεγάλων δυνατοτήτων, για τουρισμό και ψυχαγωγία και διοργανώσεις αγώνων επιπέδου, ο θάνατος των ψαριών προήλθε, από «ασφυξία» από την έλλειψη οξυγόνου στον πυθμένα του υπολιμνίου.
Απόρροια των δυσμενών αυτών συνθηκών είναι κυρίως η κατασκευή της δεκαετίας του ’70 του αναχώματος της Αμφιθέας, που περιορίζει τις εκφορτώσεις των καρστικών πηγών που τροφοδοτούσαν την λίμνη…», (όπως αποφαίνεται το Πανεπ. Πατρών)
Αποτέλεσμα τα πηγαία νερά του Μιτσικελίου (πηγές Σεντενίκου, Αμφιθέας) που ανέρχονται σε 13.623.552 m3 διοχετεύτονται, αναξιοποίητα στο κανάλι λυμάτων της Λαψίστας και δεν επιτελούν το φυσικό τους έργο που είναι ο εμπλουτισμός της Παμβώτιδας σε οξυγόνο. Το οικοσύστημα δυσκολεύεται να απορροφήσει τους ρύπους και να προσπαθεί αντιδράσει έτσι ώστε να βρει μια καινούρια ισορροπία που θα του διασφαλίσει τη διατήρησή του.
Σημαντικό ρόλο λοιπόν για την ποιότητα των νερών της λίμνης (με τιμές ≈ 300mg/m3 τον Ιούνιο του 2010 σε χλωροφύλλη (chl-a), (υπερτροφική λίμνη χαρακτηρίζεται όταν οι τιμές χλωροφύλλης ξεπερνούν την τιμή τα 25mg/m3! που έχει ορίσει ο OECD για την κατάταξή τους) ενέχει η διαμόρφωση της από υδρολογικής της πλευράς και η σχέση επικοινωνίας που έχει με το υπόλοιπο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων, μια και αυτή η σχέση καθορίζει τις εισροές και εκροές, προς και από την λίμνη.
Η παροχή «μηχανικής υποστήριξης» της μεγάλης «ασθενούς» Παμβώτιδας, με αντλίες στην Αμφιθέα και μεταλλικούς αγωγούς στο Ντουραχάν, μάλλον σε επικοινωνιακά ημίμετρα εντυπωσιασμού παραπέμπουν, από την Περιφέρεια και καθιστούν την λίμνη μόνιμο «τρόφιμο» εντατικής…
Ο χρόνιος ευτροφισμός είναι βεβαίως αποτέλεσμα της ανθρωπογενούς επίδρασης, με την διοχέτευση στην υδάτινη μάζα αστικών λυμάτων, λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων (αζώτου και φωσφόρου), βιομηχανικών αποβλήτων, επιφανειακών απορροών, που προκάλεσαν τις ανοξικές συνθήκες (μειωμένο οξυγόνο), την «άνθιση» φυτοπλαγκτού και τις κυανοτοξίνες.
Ο ανεπαρκής ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης στην διαχείριση υδάτων (ποσότητας και ποιότητας) η πίεση από μη-αειφορικές αντιλήψεις, τα κενά στην παρακολούθηση και την έρευνα, η κραυγαλέα απουσία του Πανεπιστημίου, η έλλειψη προστασίας της βιοποικιλότητας και των ενδιαιτημάτων, είχαν ως άμεσες και δυσμενείς συνέπειες την εξαφάνιση ενδημικών ειδών (πρώτο στάδιο).
Η περιβαλλοντική υποβάθμιση ωστόσο αφορά και την δημόσια υγεία του πληθυσμού και οφείλει ο δήμος και η Περιφέρεια να αναβαθμίσουν αυτόν τον ρόλο τους –αφού πρώτα αποδεχτούν τους κινδύνους που εγκυμονούνται για το οικοσύστημα– και να αναλάβουν δράση για την αναβάθμιση των βιολογικών χαρακτηριστικών της υδάτινης μάζας που μας καθορίζει, μ’ οποιοδήποτε κόστος.
Να σημειώσω κλείνοντας την ανάγκη απομάκρυνσης των νεκρών ψαριών, καθώς η έκθεσή τους και η διεργασία της αποσύνθεσης της οργανικής τους ύλης, επιδεινώνουν ακόμη περισσότερο τις ανοξικές συνθήκες της Παμβώτιδας.
Αναμένοντας, όπως και χιλιάδες συμπολίτες, την υπεύθυνη επιστημονική θέση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων που διαθέτει και τον ανάλογο βιολογικό τομέα…
