Του Δημήτρη Αργυρού
Ζούμε και προχωράμε για αιώνες με το ασύνειδο βάρος μιας δολοφονίας, που ήταν η αιτία της δημιουργίας, της οικοδόμησης του ανθρώπινου πολιτισμού, της εξόδου μας από το id και της παραγωγής του υπερεγώ.
Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΩΝ ΓΙΩΝ
Στην αρχή του ανθρώπινου κύκλου, λογικά μετά το τέλος της πρώτης κοινωνίας της αφθονίας ή παράλληλα με αυτήν, ο πατέρας- αφέντης της πρωτόγονης ορδής είχε την απόλυτη εξουσία πάνω στα άλλα μέρη της ορδής. Όλα του ανήκαν και μπορούσε να «πάει» ερωτικά με όλα τα θηλυκά της ορδής. Η εξέγερση των γιων, ειδικά των πρωτότοκων γιων, που τους έβαζε στην άκρη ο πατέρας- αφέντης, σκότωσε και έφαγε τον πατέρα, έδωσε την εξουσία στην μητέρα, απαγόρευσε την αιμομιξία, μετατρέποντας τον σκοτωμένο πατέρα σε θεό. Η απαγόρευση της ενδογαμίας και της αιμομιξίας οδήγησε στην επικοινωνία των ορδών, στην δημιουργία γενών, λαών και κρατών, οδήγησε στο πολιτισμό. Στην συνέχεια οι γιοι ξαναπαίρνουν την εξουσία από την μητέρα, μεταφέροντας την εικόνα της σε ένα συμβολικό επίπεδο, βάζοντας την δίπλα στην εικόνα του σκοτωμένο πατέρα. Ταυτόχρονα κάποιοι ήρωες με τα κατορθώματα τους και τις ανδρείες τους θεοποιούνται και αυτοί.
Παρόλο που οι γιοι ξαναπαίρνουν την εξουσία, ουδέποτε φτάνουν στην απόλυτη εξουσία του αρχέγονου πατέρα. Οι πατριάρχες σκοτώνοντας τον πατριάρχη κατανόησαν πως η εξουσία, πρέπει να διασπείρεται σε πολλούς, με την εκπρόσωπο της αισθησιοκρατίας μητέρα, να παίρνει και αυτή το μερίδιο της εξουσίας. Κατά αυτό τον τρόπο η δημοκρατία και ο πολυθεϊσμός είχε γεννηθεί.
ΕΒΡΑΙΟΙ-ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ
Ο μονοθεϊσμός στην αρχή διαμέσου των αρχαίων Αιγυπτίων (για ένα μικρό διάστημα) και κύρια διαμέσου των Εβραίων εμφανίζεται ή ξαναεμφανίζεται και σε ένα βαθμό κυριαρχεί, στις σημιτικές φυλές. Ένας απόλυτος μονοθεϊσμός που δια του Μωυσή μεταμορφώνει τους αγρότες, κτηνοτρόφους Εβραίους σε περιούσιο λαό, ενός θεού, που αυστηρώς απαγορεύεται να απεικονιστεί.
Αυτό προσδίδει στον μονοθεϊσμό μια πνευματικότητα που νικά την αισθησιοκρατία. Ο Μωσαϊκός μονοθεϊσμός προς στιγμή νικιέται στην αρχή από τον Βάαλ και στην συνέχεια από το Ιεχωβά. Παραμένει σαν παράδοση στα χέρια μιας πνευματικής πρωτοπορίας και στην πάροδο της ιστορίας αυτού του υπέροχου και καταραμένου λαού, ενοποιείται με την λατρεία του Ιεχωβά, αυτού του πολεμικού θεού των σημιτικών λαών της Χαανάν.
Η συνάντηση του απόλυτου εβραϊκού μονοθεϊσμού με τον αισθητηριακό και λογοκρατικό πολυθεϊσμό των Ελλήνων και τον περσικό μανιχαϊσμό γεννοβολά την καθολική θρησκεία του χριστιανισμού. Η θυσία του γιου του θεού, εξιλεώνει τους γιους, που σκότωσε τον αρχέγονο πατέρα, θεοποιώντας τον ίδιο τον άνθρωπο που έπεσε στην αμαρτία, αρνούμενος της εξουσίας του «πατέρα», αλλά και την πληρότητα και την αφθονία που του πρόσφερε η παραδεισένια κατάσταση της πρωταρχικής ορδής. Η καθολική θρησκεία του χριστιανισμού τυπικά μονοθεϊσμός, στην περίπτωση του καθολικισμού και προπαντός στην περίπτωση της ορθοδοξίας, είναι ένας διαλεκτικός πολυθεϊσμός. Με τον καθολικισμό να έχουμε μια ιεραρχία εκπορεύσεων, από τον πατέρα στο γιο και από εκεί στο άγιο πνεύμα. Ενώ στην περίπτωση της ορθοδοξίας έχουμε μια δύσκολα κατανοήσιμη τριάδα αυτόνομων υποστάσεων, του πατέρα, του γιου και του αγίου πνεύματος, που ταυτόχρονα αποτελούν τον ένα και μοναδικό θεό. Με το θηλυκό τμήμα, την μητέρα του γιου που έγινε άνθρωπος για να σώσει τον άνθρωπο, να έχει την δική της αυτεξούσια θεϊκή εικόνα. Με τους μάρτυρες της πίστης να γίνονται άγιοι και τις εικόνες να παίζουν ζωντανό ρόλο στην διαδικασία της λειτουργίας της εκκλησίας.
Είμαστε στην περίπτωση που η Ιερουσαλήμ συναντά την Αθήνα. Ο τρισυπόστατος θεός για να λατρεύεται πρέπει να λέγεται και να δείχνεται. Είμαστε στην φάση που οι αισθήσεις και το πνεύμα, παρά τις αντιθέσεις τους δείχνουν να βαδίζουν μαζί. Για μια ακόμη φορά η διαλεκτική της ιστορίας δίνει την απάντηση της.
ΙΣΛΑΜ
Ο σκοτωμένος αρχέγονος «πατέρας» με την εικόνα του απόλυτου μονοθεϊστή ξαναεμφανίζεται με επιθετικό τρόπο με το Ισλάμ, μια εξισωτική- σχεδόν κομμουνιστικη στην πρώτη φάση- κοινωνικοκρατική θρησκεία των Αράβων που επιχειρεί να εκφράσει χαρακτήρα καθολικότητας. Ο καθαρά αραβικός του χαρακτήρας- που δεν διακρίνεται για την πνευματικότητα- δεν του επιτρέπει να κυριαρχήσει, παρόλο που στο διάβα του ένωσε ποικίλες μονοφυσιτικές, δυιστικές και γνωστικιστικές χριστιανικές αιρέσεις που είχαν καταπιεστεί από τον μεταμφιεσμένο σε μονοθεϊσμό, χριστιανικό πολυθεϊσμό. Αποκτά στοιχεία καθολικότητας, όταν ο επί της ουσίας ο εβραϊκός απόλυτος μονοθεϊσμός του, συναντάται με τον περσικό δυισμό, τον ορθόδοξο διαλεκτικό πολυθεϊσμό και την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και ειδικότερα με τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη.
Με χαρακτηριστικές εκφράσεις το πολύμορφο ρεύμα του Σιιτισμού και το υπέροχο ρεύμα του Σουφισμού. Η σημερινή εμφάνιση ενός επιθετικού και βάρβαρου σουνιτισμού, με εκφράσεις την Αλ-Κάιντα, τους ταλιμπάν και τελευταία τους βάρβαρα ακραίους τζιχαντιστές είναι απόρροια της εμφάνισης ενός συντηρητικού ισλαμικού σουνίτικου ρεύματος με έδρα της Σαουδική Αραβία, του ουαχαμπιτισμού που επιχειρεί να καθαρίσει τον απόλυτο μουσουλμανικό μονοθεϊσμό από τις πολυθεϊστικές προσμίξεις. Για αυτό κύριος αντίπαλος του δεν είναι οι μονοθεϊστές νεοαποικοκράτες Αμερικάνοι ή Ευρωπαίοι, ούτε οι μονοθεϊστές Ισραηλινοί, είναι ο μεταμφιεσμένος πολυθεϊσμός των Σιιτών καθώς και το φιλοσοφικό και θεοσοφιστικό ρεύμα του Σουφισμού. ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΕΣ-ΚΑΘΟΛΙΚΙΣΜΟΣ Λίγο αργότερα από τους άραβες, ο σκοτωμένος αρχέγονος πατέρας, παίρνει την ρεβάνς του, στο καθαρό μονοθεϊσμό των προτεσταντών. Οι οποίοι κάνουν μια πραγματική μονοθεϊστική επανάσταση: Καθαρίζουν τον χριστιανισμό από πολυθεϊστικές και μυστηριακές προσμίξεις: Άγιοι, μυστήρια και μεταφυσική μπαίνουν στην άκρη. Έτσι στο κέντρο της λατρείας τους μπαίνει η πνευματοκρατία και πίστη. Επαναφέρουν στο κέντρο της αντίληψης τους την αμαρτία και την ενοχικότητα για το προπατορικό αμάρτημα. Την αμαρτία και την ενοχικότητα για τον αρχέγονο φόνο του πατέρα. Για αυτούς δεν φτάνει η πίστη, ο σκοτωμένος πατέρας θα σώσει όποιον θέλει, καθώς και σκοτωμένος ο αρχέγονος πατέρας έχει την εξουσία. Αυτοί με εγκράτεια και πίστη ευελπιστούν πως θα σωθούν. Τι μένει;; μα να είναι εγκρατείς, πουριτανοί, να δοξάζουν και να πιστεύουν τον θεό- πατέρα και φυσικά να εργάζονται, γιατί μόνο με την εργασία θα χουν ωφέλεια την σωτηρία. Η εργασία μεταμορφώνει τον κόσμο που δοξάζεται ο ύψιστος, με το εμπόριο και τους αποικιοκρατικούς πολέμους η θρησκεία του μονοφυσίτη απόλυτου μονοθεϊστή, θεού πάει στα πέρατα του κόσμου. Την ίδια στιγμή επανέρχεται η εικόνα του περιούσιου λαού σε αυτούς τους σκαπανείς της μονοθεϊστικής, επί της ουσίας μονοφυσιτικής πίστης. Που μπορεί να μην σωθούν, γιατί έτσι του κάπνισε του «πατέρα» μα θα κατακτήσουν τον κόσμο. Κάπως έτσι γεννιέται ο καπιταλισμός και ο μονοφυσίτης μονοθεϊστής θεός μεταμορφώνεται σε ένα κοσμικό θεό, στο χρήμα και στο εμπόριο. 
Για την ακρίβεια και κατά Νίτσε, σκοτώσαμε τον ύψιστο, για να οικοδομήσουμε ένα υλικό θεό, που εξαγοράζει την σωτηρία μας, μέσα στο κόσμο και την σωτηρία πέρα από αυτόν. Κατά αυτόν τον τρόπο- και κατά Νίτσε πάντα- οι δούλοι και η δουλοκρατία νικάει την αριστοκρατία. Φυσικά μια αριστοκρατία που έχει χάσει εδώ και αιώνες την πατριαρχική πνευματικότητα της και έχει ενωθεί με τους πρώην δούλους που αποτελούν την οικονομική ολιγαρχία. Ο αρχέγονος πατέρας ξανασκοτώνεται, ξανατρώγεται, ξαναλατρεύεται μεταμορφωμένος σε χρυσάφι που σε άυλες αξίες που εξαγοράζουν τα πάντα. Βρισκόμενος σε σύγκρουση και αντιπαράθεση με μονοθεϊσμό του σωτήρα προλεταριάτου ή με την έκπτωση και ξεπεσμό της βαρβαρότητας του θεού- φυλή, έθνους και αίματος. Έτσι σήμερα έχουμε ένα μονοφυσιτικό, μονοθεϊσμό προτεσταντικού, εβραϊκού ή σουνίτικου τύπου και από την άλλη ένα μηδενιστικό αθεϊσμό που λατρεύει το θεό- χρήμα, εμπόρευμα και αξία. Ένα ιστορικό μηδενισμό που ισοπεδώνει την ανθρώπινη αισθητηριακή και πνευματική πολλαπλότητα που δεν απαντιέται από τον εδώ και εκατονταετίες συστημικό λόγο του σιιτισμού, της ορθοδοξίας και του καθολικισμού. Ούτε από την πλέον αδύνατη σκέψη και φωνή αυτών των υπέροχων και μυστηριακών σούφι.
Η πνευματοκρατία έχει ηττηθεί από την αισθησιοκρατία. Μια άκρως εμπορεύσιμη αισθησιοκρατία που όπως ο Μίδας μεταμορφώνει τα πάντα σε χρυσάφι. Τόσο η Ιερουσαλήμ, όσο και η Αθήνα έχουν νικηθεί από τις bank. Πόσο μάλλον δεν νικιέται από το κομμουνιστικό θεό προλεταριάτο, σε μια εποχή που ο όγκος τους αυξάνεται, μα η πολιτική του συνειδητοποίηση μειώνεται σε δραματικό βαθμό. Μετατρεπόμενο σε μια ατομικίστικη αλλοτριωμένη μάζα. Απόρροια τόσο αντικειμενικών εξελίξεων, όσο και της ιστορικής, πολιτικής, φιλοσοφικής και οντολογικής ανεπάρκειας της εγκόσμιας θρησκείας του κομμουνισμού του 20ού αιώνα. Ενός πολιτικού πολυθεϊσμού που ήθελε να εμφανίζεται ως μονοθεϊσμός. Μιας πολιτικής θρησκείας με αδύνατο οντολογικό βάρος που είχε τον θεό ή τους θεούς, το προλεταριάτο ή και το κόμμα του, τους αγίους, τους μάρτυρες και τους ιερείς καθοδηγητές. Μια πολιτική θρησκεία που στην καλύτερη των περιπτώσεων αποδείχτηκε όχημα καπιταλιστικού εκσυγχρονισμού χωρών με αδύνατη αστική τάξη( καθολικών, ορθόδοξων, Σιντοιστών, βουδιστών ) και ένα εργαλείο αντίστασης των καταπιεσμένων. Και αυτά τα γράφει ένας που θεωρεί τον εαυτό του κομμουνιστή, αποδεχόμενος μια διαρκή κομμουνιστική τάση χειραφέτησης και ανατροπής και όχι μια κομματική εκκλησία και θρησκεία. Αποδεχόμενος πως το μέλλον βρίσκεται σε μια χειραφετημένη κοινότητα ελεύθερων ατομικοτήτων.
Θαρρώ πως ούτε η επιστροφή στην Ρουσωική εικόνα ενός αρχέγονου αγαθού πολυθεϊστή αγρίου που ζει σε κοινότητα και συμφιλίωση με το φυσικό περιβάλλον, μπορεί να δώσει διέξοδο. Νομίζω πως δεν ισχύει ούτε η Ρουσωική εικόνα, ούτε βέβαια η Χομπιανή εικόνα για τον πρωτόγονο. Για την ακρίβεια μάλλον σε βαθμίδες και πεδία μπορείς να συναντήσεις και τις δυο εικόνες. Νομίζω επίσης πως η αναζήτηση κοινοτίστικων παραδειγμάτων σε προκαπιταλιστικές κοινωνίες προσκρούει στο γεγονός πως ανθρωπολογικά είμαστε τελείως διαφορετικοί από τους ανθρώπους αυτών των κοινωνιών. Μόνο μια καταστροφή, μια πυρηνική ή οικολογική καταστροφή, μπορεί να μας οδηγήσει σε μια πρωτόγονη κατάσταση. Και επειδή έχουμε εμποτιστεί με το πνεύμα ενός αλλοτριωμένου ατομικισμού, θα ναι δύσκολο να βρούμε τις χάρες του κοινοτισμού, ιδιαίτερα αν αυτό συμβεί ύστερα από μια καταστροφή. Σε μια τέτοια περίπτωση θα βρει δικαίωση ο Χομπς και ο πόλεμος όλων εναντίων όλων και όχι ο Ρουσό.
ΚΑΙΡΟΣ ΝΑ ΤΟΥΣ «ΘΑΨΟΥΜΕ»
Είναι αναγκαιότητα ως τέκνα να μην συνεχίσουμε να δολοφονούμε- να τρώμε και να αγιοποιούμε τον «πατέρα» υλικό, άυλο και πνευματικό. Ούτε να τον ανταλλάσσουμε με θεούς στην θέση του θεού. Πρέπει κάποια στιγμή σαν ανθρωπινό γένος να πάμε πέρα από τον θεό ή τους θεούς. Τεχνολογικά έχουμε προοδεύει σε απίστευτο βαθμό και θα αναπτυχθούμε και άλλο. Ενώ με μια άλλη πολιτική και οικονομική ανάπτυξη -που θα ισορροπεί ανάμεσα στην ατομικότητα και στην συλλογικότητα και θα λειτουργεί με βάση το κοινό και όχι το ιδιωτικό- θα εκτοξεύσει την τεχνολογική ανάπτυξη. Και μέσα σε αυτά τα πλαίσια η συγκεκριμένη ανάπτυξη μπορεί να γίνει σε σε ισορροπία με την φύση και όχι ενάντια της. Για να συμβεί αυτό όμως είναι αναγκαία μια πνευματική και αισθητηριακή επανάσταση που θα πάρει πολιτικές και οντολογικές διαστάσεις και καθολικό παγκόσμιο χαρακτήρα. Μια πνευματική, αισθητηριακή επανάσταση που δεν θα μιλάει στο όνομα ενός θεού ή θεών, αγίων, σωτήρων ή δαιμόνων αλλά στο όνομα των ανθρώπων, των αναγκών τους και ειδικότερα των επιθυμιών τους. Που θα χωράει τις πολλαπλότητες που από τις οποίες αποτελείται η ανθρώπινη καθολικότητα.
Ναι πρέπει να θάψουμε τον «πατέρα», τους «γιους» και την «μητέρα».
Για να υμνήσουμε τον άνθρωπο, είτε τον απολλώνιο, είτε τον διονυσιακό άνθρωπο. Είτε τον κολασμένο, είτε τον ασκητή. Να υμνήσουμε και να αγαπήσουμε τον άνθρωπο μέσα στις σχέσεις του, στο έρωτα του, στην εργασία του, στην εξέγερση του και στον θάνατο του. Τον άνθρωπο εντός της καθολικής ελευθερίας του.
Ναι κατά κάποιο τρόπο αποτελεί μονοθεϊσμό, τον άνθρωπο αλλά και πολυθεϊσμό, στην πολλαπλότητα του, που είναι ανεξάντλητη.
Ναι κατά κάποιο τρόπο αποτελεί το τέλος του πολιτισμού, αυτού του πολιτισμού που στηρίχτηκε σε ένα φόνο και μια λατρεία για τον θάνατο και την σωτηρία. Και η δημιουργία ενός πολιτισμού του έρωτα, της ποίησης, της αναζήτησης και της ελευθερίας. Ενός πολιτισμού που θα ολοκληρωθεί με την πραγματική υλική αθανασία του σώματος. Που δεν μπορεί να συμβεί, δίχως συνέπειες, παρά μόνο με την μετάβαση των ανθρώπινων, φυτικών και ζωικών όντων σε άλλους πλανήτες. Μπορεί να συμβεί αυτό; Μήπως είναι μια ακόμη ουτοπία όλα όσα παραπάνω οραματίστηκα; Μήπως η μοίρα μας είναι να λατρεύουμε και εξεγερμένοι να σκοτώνουμε το «θεό» και τους «θεούς»; Δεν ξέρω, δεν είμαι σίγουρος, όπως δεν είμαι σίγουρος ότι το όραμα μιας παραδεισένιας κοινωνίας της αφθονίας είναι μεταφορικοί και συμβολικοί μύθοι.Ή από την άλλη είναι ό,τι έχει μείνει στην συλλογική μνήμη-που μεταφέρεται ως μύθος- από ένα προηγούμενο κύκλο ανθρώπινης ανάπτυξης, που έφτασε σε ένα επίπεδο αφθονίας και πνευματικότητας για να ξανακυλήσει στην βαρβαρότητα. Αν το τελευταίο ισχύει και δεν είναι απλώς μια σκέψη, ελπίζω αυτή την φορά ο ανθρώπινος πολιτισμός να αποδεχτεί πιο ώριμος.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΡΓΥΡΟΥ ΣΤΟ PAMVOTISPRESS
