Του Δημήτρη Αργυρού
Ο σύντροφος Γιώργος Λιερός στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του «Υπαρκτός καινούργιος κόσμος»- Κοινωνική / Αλληλέγγυα και Συνεργατική Οικονομία(εκ: Εκδόσεις των Συναδέλφων-2012), εξετάζει τις δομές και της προοπτικές της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας στα πλαίσια του αντικαπιταλιστικού, ανταγωνιστικού κινήματος. Θεωρώντας τις δομές της αλληλέγγυας και συνεργατικής οικονομίας ως ένα βασικό τμήμα του κινήματος που καταργεί την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων, δηλαδή του κομμουνιστικού κινήματος.
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Η…
Αναγνωρίζοντας πως αυτή την στιγμή αποτελεί μια λύση ενός «εναλλακτικού επιχειρείν» στα πλαίσια της κυριαρχούσας οικονομίας της αγοράς ή αντικαθιστά τις καταρρέουσες δομές του κοινωνικού κράτος. Δομές του κοινωνικού κράτους, που στα πλαίσια της Ευρώπης, αποτέλεσαν την κρατικοποίηση και για αυτό το λόγο τον εκφυλισμό, των δομών της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας και ασφάλειας που αυτοοργανωμένα είχε οικοδομήσει η νεαρή εργατική τάξη.
Ενώ η σημερινή θεσμική, ενδοσυστημική έκφραση είναι απόρροια των εναλλακτικών κινημάτων της δεκαετίας του 1960, που σήμερα παίζουν σημαντικό ρόλο στην οικονομική μεγέθυνση του τρίτου πυλώνα της οικονομίας.
Ο θεσμός των ΜΚΟ δεν είναι πάρα η κορυφή του παγόβουνου της δυναμικής του τρίτου- κοινωνικού-πυλώνα της οικονομίας. Που όμως βρίσκονται αντίκρυ από τις δομές μιας πραγματικής αλληλέγγυας συνεργατικής οικονομίας που από τα σήμερα κινείται στην λογική της υπέρβασης του καπιταλιστικού πράττειν, στην σχετική κατάργηση της μισθωτής εργασίας, στην αποεμπορευματοποίηση της γης, στην προοπτική του συνεταιρισμού των ελεύθερων συνεταιρισμένων παραγωγών.
Η άλλη εξαιρετική εικόνα των σημερινών μορφών και δομών της αλληλέγγυας και συνεργατικής οικονομίας είναι τα πειράματα των «από κάτω» στην Λατινική Αμερική που αντιπαλεύουν τον προελαύνοντα νεοφιλελευθερισμό. Κινήματα που λειτουργούν σε αυτονομία και συνεργασία με τις αριστερές κυβερνήσεις των χωρών της Λατινικής Αμερικής. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, οι δομές της αλληλέγγυας, κοινωνικής οικονομίας βρίσκονται σε σύγκρουση και διαπραγμάτευση με το κράτος. Δεν μπορούμε όμως να μην αναγνωρίσουμε το σχετικά φιλικό πλαίσιο μιας αριστερής κυβέρνησης, που δημιουργεί «σχέσεις κόστους και οφέλους που λειτουργεί υποστηριχτικά σε συγκεκριμένες διαδικασίες».
Ενώ παρόλο που δεν θεωρεί πως βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας επανάστασης και ίσως περισσότερο για αυτό, πολύ σωστά δεν διαφωνεί με την προοπτική μιας σύγκρουσης με το καπιταλιστικό κράτος και σωστά θεωρεί πως παραμένει ανοικτό το ζήτημα της κατάκτησης της εξουσίας, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Κάτω από αυτό το πρίσμα βλέπει την αυτονομία και την στήριξη των κινημάτων αλληλέγγυας και συνεργατικής οικονομίας στις αριστερές κυβερνήσεις.
Όπως όλοι μας καταλαβαίνουμε η συγκεκριμένη συζήτηση έχει άμεσο ελληνικό ενδιαφέρον με την προοπτική της κατάκτησης της εξουσίας από το ΣΥΡΙΖΑ. Προσωπικά θεωρώ πως τα όργανα και οι πολιτικές, κοινωνικές και συνεταιριστικές δομές ενός αντικαπιταλιστικού κοινωνικού κινήματος, πρέπει να κρατήσουν στάση ενεργητικής αναμονής, στάση μιας αριστερής εργατικής αντιπολίτευσης, που όχι μόνο θα πρέπει να κατεβάσουν αλλά να ανεβάσουν τον πήχη των διεκδικήσεων. Μια αριστερή κυβέρνηση, μια πραγματική αριστερή κυβέρνηση θα έχει πολλά να πάρει από ένα διεκδικητικό κίνημα, παρά από ένα κίνημα που της κάνει πλάτες.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΑΡΑΚΜΗΣ
Συμφωνώντας απόλυτα με τον σ. Γιώργο Λιερό πως το κύριο πρόβλημα στην Ελληνική κοινωνία είναι η καταστροφή του κοινωνικού ιστού, η ολοκληρωτική αποδόμηση κάθε κοινοτιστικού πνεύματος, η κυριαρχία μιας πλήρους αλλοτριωμένης εξατομίκευσης. Που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την κυριαρχία μιας άτυπης– εγκληματικής οικονομίας, μιας υπερπολιτικοποίησης των λούμπεν κοινωνικών στρωμάτων, και έτσι εξηγείται και η ενίσχυση της ΧΑ.
Το διάβασμα του βιβλίου συνέπεσε με το άγριο έγκλημα για παρτίδα 800 ευρώ αναβολικών, ανάμεσα σε λούμπεν στοιχεία που βρίσκονται σε αυτό το χώρο της νέας ακροδεξιάς πολιτικοποίησης.
Μέσα σε αυτό το συνολικό καταστροφικό τοπίο, οι θεσμικές μορφές της κοινωνικής οικονομίας- οι ΜΚΟ λόγου χάρη- κινούνται στα πλαίσια μιας κρατικοδίαιτης ή ΕΕυρωκονδυλιακής παραοικονομίας. Όσο για τις ανταγωνιστικές δομές της αλληλέγγυας συνεργατικής οικονομίας βρίσκονται στα σπάργανα, ανίκανες να συνεργαστούν, να συντονιστούν ή να συνδεθούν με το αντικαπιταλιστικό κίνημα. Σε αυτό δεν βοηθά η ξεκάθαρα τριτοδιεθνιστική παράδοση του συνόλου της αντικαπιταλιστικής και κομμουνιστικής αριστεράς, ο εναλλακτισμός της αντιεξουσίας- αναρχίας και ο κυβερνητισμός του ΣΥΡΙΖΑ.
Γιώργος Λιερός
ΔΩΡΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟ
Μεγάλο και το σημαντικότερο τμήμα του βιβλίου ασχολείται με τους θεσμούς που θα αντικαταστήσουν το καπιταλιστικό πράττειν και κοσμοείδωλο. Έτσι εξετάζει το ζήτημα του κοινού, σε σχέση με το κίνημα της αλληλέγγυας, συνεργατικής οικονομίας. Το κοινό, τα κοινά αγαθά είναι που συγκροτεί αυτό το ολικό κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό κίνημα. Είναι τρόπος δημιουργίας και έκφραση μιας δημόσιας σφαίρας του πλήθους, είναι τρόπος επικοινωνίας μια ενότητα των κοινωνικών δυνάμεων και σχέσεων στην εποχή της κυριαρχίας της βιοπολιτικής. Μιλώντας για την δημόσια κτήση των πολιτών των πλατειών, του δάσους και των παραλίων. Για την συλλογική κτήση των δομών της αλληλέγγυας, συνεργατικής οικονομίας. Για την επανοικειοποίηση της κρατικής ιδιοκτησίας και τον εργατικό έλεγχο.
Όπως εξετάζει το ολικό κοινωνικό φαινόμενο του δώρου, ερευνώντας εξισωτικές προκαπιταλιστικές κοινωνίας των πρωτογόνων. Η έννοια του δώρου αποτελεί μια εναλλακτική απάντηση στην καπιταλιστική εμπορευματοποίηση. Καλλιεργώντας αξίες που κινούνται πέρα από την λογική του κέρδους. Σε αυτό το σημείο ο συγγραφέας ακολουθεί την Ρουσωική γραμμή του ευγενούς αγρίου.
Μια ρομαντικού τύπου αντικαπιταλιστική αντίληψη, που δεν με έπεισε πως σήμερα μπορεί να δράσει ανατρεπτικά. Πολύ ενδιαφέροντα όσα αναφέρει σε σχέση με τις αρχαϊκές κοινωνίες, αλλά σήμερα βρισκόμαστε σε ένα ολότελα άλλο πολιτισμό, μιλώντας για ένα διαφορετικό τύπου ανθρώπου.
Πιο ρεαλιστικό μου φαντάζει η γραμμή του μοιράσματος ενός συλλογικά και ατομικά παραγόμενου πλούτου στα πλαίσια μιας δημοκρατικής αποκεντρωμένης ομοσπονδίας των ελεύθερων συνεταιρισμένων παραγωγών.
Μοίρασμα που θα καλύπτει τις βασικές ανάγκες σε τροφή, ένδυση, υγεία, στέγη, εκπαίδευση, μόρφωση, αθλητισμό, τουρισμό και ψυχαγωγία. Αφήνοντας μια κοινωνικά ελεγχόμενη αγορά να καλύπτει ιδιαίτερες ανάγκες και επιθυμίες. Συμφωνώντας σε αυτό το σημείο με το συγγραφέα με την ύπαρξη μιας μορφής αγοράς ή αγορών και μετά την πτώση του καπιταλισμού.
Προσωπικά θεωρώ πως αν υπάρξει μια νέα ισοελεύθερη κοινοτίστικη παράδοση θα είναι στα πλαίσια μιας άλλου τύπου εξατομίκευσης και όχι μιας νέας συγκεντρωτικής ή αποκεντρωμένης κολεκτιβοποίησης.
ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΡΓΥΡΟΥ ΣΤΟ PAMVOTIS PRESS
