Γράφει ο Γιάννης Παπαδημητρίου *
Η ιστορική απομόνωση της Ηπείρου από τον άξονα της σιδηροδρομικής, άρα και βιομηχανικής, ανάπτυξης της χώρας, το έντονο ορεινό της ανάγλυφο και η μετεμφυλιακή πορεία του ελληνικού κράτους, αφενός οδήγησαν σε υστέρηση και ερήμωση κυρίως των ορεινών περιοχών, αφετέρου όμως συντέλεσαν στη διατήρηση σε μεγάλο βαθμό του μεγάλου φυσικού και περιβαλλοντικού της πλούτου. Η σημερινή, «μεταβιομηχανική» ως ένα βαθμό, φάση της αναπαραγωγής του κεφαλαίου και κυρίως η πολιτική διαχείριση της κρίσης διά της παράδοσης των δημόσιων αγαθών σε ιδιώτες, θέτει σε άμεσο κίνδυνο αυτό τον πλούτο.
Όχι ότι απουσιάζουν τα κλασικά προβλήματα της υπόλοιπης Ελλάδας. Η προβληματική διαχείριση των σκουπιδιών, η ρύπανση από τις αγροτικές δραστηριότητες και κυρίως τη μεταποίηση, οι κερδοσκοπικές οικιστικές πιέσεις και η σωρηδόν αδειοδότηση αιολικών πάρκων στις βουνοκορφές είναι φαινόμενα κοινά με τον υπόλοιπο ελληνικό χώρο. Ωστόσο στην πιο βροχερή και υδάτινη περιοχή της χώρας είναι λογικό το μερίδιο του λέοντος στην ιδιωτικοποίηση των «κοινών» αγαθών να ανήκει στο νερό.
Η μάχη του νερού έχει λοιπόν αρχίσει στην Ήπειρο και δίνεται σε πολλά επίπεδα:
- Αν και το ζήτημα της ιδιωτικοποίησης των δικτύων ύδρευσης περιορίζεται, αλλά μόνο προς το παρόν, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, η βιομηχανία της εμφιάλωσης των υπογείων υδάτων βρίσκεται σε φάση επιθετικής ανάπτυξης. Η αύξηση των δικαιωμάτων άντλησης, που έχουν εξασφαλίσει οι ντόπιοι «βαρόνοι του νερού», κατά τα τελευταία χρόνια κυμαίνεται σ’ ένα μέσο ποσοστό δεκαπλασιασμού σε σύγκριση με παλιότερα με προφανείς κινδύνους και για τα δημόσια δίκτυα και για τους υδροφόρους ορίζοντες.
- Τα ηπειρώτικα ποτάμια αντιμετωπίζουν φαινόμενα ρύπανσης/υποβάθμισης αλλά και σχέδια εντατικής υδροηλεκτρικής εκμετάλλευσης, κατασκευής φραγμάτων και εκτροπών, που διακόπτουν τον κύκλο του νερού και προκαλούν σοβαρές και ανεπίστρεπτες αρνητικές συνέπειες. Ο δεκαετής, νικηφόρος εν τέλει, αγώνας για τον Άραχθο ενάντια στο φράγμα του Αγίου Νικολάου στο μέσο ρου του ποταμού καλείται να μετασχηματιστεί σε προσπάθεια για την αποτροπή της ιδιωτικοποίησης των ήδη κατασκευασμένων φραγμάτων Πουρνάρι 1 και 2 στον κάμπο της Άρτας, στα πλαίσια της εκποίησης της «μικρής ΔΕΗ». Η προοπτική της λειτουργίας του Πουρναρίου με κριτήριο το κέρδος από τη χρηματιστηριακή διακύμανση της τιμής της κιλοβατώρας σε ένα ενοποιημένο ευρωπαϊκό δίκτυο συνιστά απειλή και για τις αρδευτικές ανάγκες αλλά και για αυτή την αντιπλημμυρική ασφάλεια της Άρτας. Την ίδια ώρα βρίσκεται σε εξέλιξη η επιχείρηση νομιμοποίησης της μερικής εκτροπής του Αώου, κυρίως προς το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων με την επίκληση τόσο της υδροηλεκτρικής χρήσης των νερών της εκτροπής όσο και ενός ψευδεπίγραφου «εμπλουτισμού» της λίμνης Παμβώτιδας. Το σχέδιο αυτό θα έχει θανάσιμες συνέπειες στο ποτάμι, τα οικοσυστήματα μιάς προστατευόμενης κατά τα λοιπά περιοχής της Βόρειας Πίνδου αλλά και στις παραγωγικές δραστηριότητες του εναλλακτικού τουρισμού και της γεωργίας στον κάμπο της Κόνιτσας. Ο Καλαμάς επιβαρύνεται με τον όγκο των υγρών αποβλήτων, επεξεργασμένων αλλά και ανεπεξέργαστων, του λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων και υποβαθμίζεται από γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες, όπως και ο Λούρος.
- Και οι υγρότοποι όμως υφίστανται τις συνέπειες του υφιστάμενου και εντατικά προωθούμενου παραγωγικού μοντέλου. Η ήδη επιβαρυμένη λίμνη Παμβώτιδα στερείται από τις, οικολογικά κρίσιμες, περιμετρικές υγρολιβαδικές της εκτάσεις λόγω των πιέσεων για οικοπεδοποίηση και τουριστική «αξιοποίηση» με ξενοδοχεία, πίστες θαλασσίου σκι (ακούστηκε ακόμη και γήπεδο γκολφ !) και κάθε είδους οικιστικές επεκτάσεις ενώ ο συμπεριλαμβανόμενος στη συνθήκη Ραμσάρ Αμβρακικός κόλπος αργοπεθαίνει από τη συσσώρευση των αγροτικών αποβλήτων, τις μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας, την εγκατάσταση δεξαμενών πετρελαίου και την ανάπτυξη μαρινών στο στόμιό του.
Στην πραγματικότητα αυτή οι δυνάμεις των κινημάτων και της Αριστεράς αντιτάσσουν όχι μόνο τους αγώνες τους αλλά και την ανάγκη ενός σχεδίου ορθολογικής διαχείρισης των φυσικών πόρων με άξονα τη βιωσιμότητα και τον κοινωνικό έλεγχο, την απόρριψη του κερδοσκοπικού μοντέλου και των φαραωνικών κατασκευών και τη διερεύνηση λύσεων οικολογικά συμβατών, μικρής και τοπικής κλίμακας και χαμηλού κόστους.
*Περιφερειακός Σύμβουλος Ηπείρου, μέλος Γραμματείας Τμ. Περιβάλλοντος ΣΥΡΙΖΑ
Αναδημοσίευση από το ένθετο «Οικοτριβές» της Κυριακάτικης Αυγής (http://oikotrives.wordpress.com)
